In 1550 verscheen de eerste editie van De levens van de grootste schilders beeldhouwers en architecten, geschreven door de schilder- architect Giorgio Vasari (1511-1574). De levens bestaat uit een reeks boeiende biografie van kunstenaars vanaf het einde van de dertiende eeuw tot en met Vasari’s eigen tijd. In deze Levens vertelt Vasari hoe de kunst ten tijde van Giotto werd wedergeboren, zich vervolgens steeds verder ontwikkelde en in de zestiende eeuw de volmaaktheid bereikte. Het absolute hoogtepunt van deze artistieke evolutie in drie etappes is volgens Vasari het werk van de ‘goddelijke’ Michelangelo.
Het evolutionaire perspectief dat in het boek wordt gepresenteerd bleek zo sterk, dat de visie op de kunst van de Renaissance er blijvend door is bepaald. Voor kunsthistorici was en is De levens bovendien een uiterst belangrijke, zoniet unieke bron bij de bestudering van de kunst van de Renaissance. Al in 1604 nam Karel van Mander in zijn Schilderboek een aantal van de biografie van Vasari op in het Nederlands. Daarna heeft het echter tot 1990 geduurd voor er een tweedelige selectie uit De levens in het Nederlands verscheen.
In dit eerste deel ligt de nadruk op de vroege Renaissance. In het tweede deel wordt een keuze gepresenteerd van levens uit de hoogrenaissance en het mani sme.
‘Een alles overheersend beeld blijft achter: dat van een Itali aarin f kunst werd gemaakt en dat op het hoogste niveau, f opdrachten tot kunst werden gegeven en dat vanaf het hoogste niveau: pausen, vorsten en kardinalen.’ Kees Fens in DE VOLKSKRANT