De schilderkunst is de eerste moderne theoretische verhandeling over het schilderen. Leon Battista Alberti (1404-1472) schreef haar in 1435 in Florence, mede als reactie op de vernieuwingen in de schilderkunst door Giotto en Masaccio.
Alberti vatte de schilderkunst niet langer enkel op als een ambacht, maar beschouwde haar ook als een intellectuele bezigheid. Zijn boek is daarom niet alleen een verzameling van technische voorschriften over compositietechnieken, materiaalgebruik of lineair perspectief, maar tevens een esthetische theorie van de schilderkunst.
Over de schilderkunst bepaalde de discussies over de schilderkunst en kunsttheorie tot ver in de negentiende eeuw en was een belangrijke inspiratie voor Piero della Francesca, Mantegna en Leonardo da Vinci.
Het standbeeld, geschreven in ongeveer dezelfde periode, was bedoeld als vervolg van De schilderkunst. In deze handleiding behandelt Alberti de oorsprong van de driedimensionale afbeelding van mensen en presenteert hij een systeem van ruimtelijke verhoudingen die beeldhouwers nodig hebben om een perfecte menselijke figuur te vormen.