Dit handboek behandelt ontstaan en kenmerken van het moderne Westerse maatschappelijtype. Bert Altena en Dick van Lente, historicik werkzaam aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam, beschrijven de ingrijpende economische, culturele en politieke veranderingen vanaf het midden van de achttiende eeuw tot aan de val van de communistische regimes in 1989. Vrijheid en rede worden als belangrijke kenmerken van Westerse samenlevingen gezien. Tijdens de Verlichting maakten die samenlevingen zich los van kerkelijk en wereldlijk gezag, tijdens de Franse Revolutie van de oude staats- en maatschappijopbouw en tijdens de industriële revolutie van belemmerende instituties en natuurlijke beperkingen. Rede en vrijheid hebben niet alleen een positieve lading. Rationaliteit blijkt tot waanzin te kunnen leiden, vrijheid tot onderdrukking.