Zes jaar oud, in het ziekenhuis, leert Melchior dat de mens alleen is en dat er altijd in hem gesneden wordt. Op zijn dertiende besluit hij zijn leven te wijden aan boeken en aan de liefde, van allebei veel. De veertig voorbij gaat de dichter en docent Melchior bij zichzelf na wat hiervan is uitgekomen. In zijn dagboek vertelt hij over een Amsterdams onderwijsinstituut in verval, conflicten, dreigend ontslag, en over het werk met studenten en collega's. In zijn privéleven, dat vervuld is van literatuur, muziek, kunst en vriendschap, leert hij een jonge vrouw kennen, een zangeres; hij reist naar Amerika, waar zij woont.

Het slotfeest is een roman over een leven in de tweede helft van de twintigste eeuw, een leven in het teken van geschiedenis en schoonheid, tegen de achtergrond van oorlog, de ondergang van een wereldrijk, de economische ongunst der tijden en de bedreiging van onderwijs en cultuur in eigen land. Dat vraagt om vertellen, rekenschap en oefening voor een volgend leven.