PSYCHOLOGIE, GODSDIENST EN RELIGIE

Onder de schrijvers over de hedendaagse crisis in de westerse cultuur bevinden zich pessimisten en optimisten. Voor de pessimisten is het sleutelwoord: ondergang; de optimisten zien, zonder ook maar enigszins de ernst van de onrustbarende verschijnselen te miskennen, in de crisis de mogelijkheid tot vernieuwing; zij zien dus de crisis als "overgang". Dr. Schuurman, de Amsterdamse psychiater, behoort tot de laatsten. _De mens van heden", zegt hij, "bevindt zich in een overgangsfase naar een laatste opbloei van de westerse cultuur, vóór deze gaat uitmonden in een wereldcultuur". Maar deze vruchtbare overwinning van de huidige crisis kan alleen het gevolg zijn van een nieuwe golf van grote en fundamentele bezieling. En een bezieling kan, zoals het woord reeds aanduidt, z. i. slechts geboren worden uit de ziel van de mens, die door hem immers _het brandpunt van het scheppingsproces" is genoemd. Daar de ervaring van het scheppende leven de kern van alle religie uitmaakt, tracht de schrijver allereerst het verschijnsel _religie" te doorgronden, het afgrenzend tegenover "kerk" en "godsdienst". Hij toont vervolgens aan, dat een inzicht in het wezen van de religieuze ervaring aanmerkelijk bevorderd wordt door de dieptepsychologie, die "aan het menszijn een dimensie toegevoegd" heeft. De tocht waarop de lezer wordt meegenomen, voert langs de kritische beschouwing van traditionele religievormen zowel als van typische hedendaagse verschijnselen en stromingen om dan ten slotte uit te komen bij een ontdekking van het wezen van de mens en de daaruit geboren visie van een nieuwe cultuurfase.