Het Universitair Medisch Centrum Utrecht - UMC Utrecht - is een van de grootste universitaire medische centra van Nederland. Het is een kleurrijke organisatie, die in 2000 voortkwam uit een samengaan van de Utrechtse medische faculteit, het Academisch Ziekenhuis Utrecht en het Wilhelmina Kinderziekenhuis. Het UMC Utrecht staat voor een complexe taak. Het wil meer zijn dan de som der delen en brengt onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg - drie functies die wij nu als de pijlers van de academische geneeskunde beschouwen - samen in één verband, vanuit de gedachte dat dit meerwaarde oplevert. De ‘UMC-gedachte’ kwam tot ontwikkeling in de late twintigste eeuw: deels omdat de betrokken partijen erin geloofden, deels daartoe door de omstandigheden gedwongen. In een stelsel dat werd gekenmerkt door hyperspecialisatie, oprukkende technologie en kostenstijging groeide de behoefte aan een constructie die de expansie beheersbaar zou houden.
Door de vorming van het UMC Utrecht in een bredere context van 375 jaar academische geneeskunde te plaatsen, laat Annemieke Klijn zien dat de verwevenheid tussen onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg geen vanzelfsprekende constante is. Tot het midden van de negentiende eeuw hadden zorg, onderwijs en onderzoek weinig of niets met elkaar te maken. Stedelijke gasthuizen waren instellingen van armenzorg, de universiteit was uitsluitend een onderwijsinstelling, terwijl onderzoek een zaak was van bevlogen individuen en later plaatsvond in geleerde genootschappen. Pas vanaf het laatste kwart van de negentiende eeuw raakten patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek stapje voor stapje met elkaar verstrengeld. Met het ontstaan van raakvlakken namen echter ook de spanningen toe: de diverse belangen liepen niet altijd parallel, wat tot de nodige discussies en zelfs strijd heeft geleid. Het zijn juist deze spanningen die de geschiedenis van de academische geneeskunde zo levendig en boeiend maken. Want, waar gingen die discussies over en welke pogingen zijn er in de loop van de geschiedenis ondernomen om die spanningen weg te nemen?