Kenmerkend voor de menselijke soort is de zorg die hij aan de lichamen van zijn overleden dierbaren besteedt. Zonder de aandacht voor graf en begrafenis is een beschaafde samenleving niet denkbaar. De bundel Graven spreken laat wetenschappers aan het woord die vanuit verschillende disciplines - algemene, kunst- en literatuurgeschiedenis, archeologie, fysische antropologie - licht werpen op de grafcultuur in de middeleeuwse en vroegmoderne Nederlanden. De vormgeving van de graven en de gebruiken rond het begraven laten ontwikkelingen zien die niet in de pas lopen met gangbare historische tijdvakindelingen. Ze lijken ook onafhankelijk te zijn van evoluties in de opvattingen over dood en hiernamaals. Maar er is ook een constant element: graf en begrafenis brengen de identiteit tot uitdrukking van de individuen en groepen die van de samenleving deel uitmaken. Inhoud: Zorg voor het dode lichaam: NICO ARTS, Begraven op de Brabantse zandgronden. De archeologie van veranderende grafrituelen, circa 1000-1900 PETER BITTER, Begraven onder de zerken. Archeologisch en archiefonderzoek naar 18e- en vroeg-19e-eeuwse grafgebruiken in de Grote Kerk van Alkmaar GEORGE MAAT, Bijzetting en balseming van de eerste Nassau's in de Lage Landen Ceremonieel: PETER VAN DAEL, Efemere dodenmemorie: het castrum doloris JANET VAN DER MEULEN, Een chapelle ardente en een castrum doloris in verzen: over het graf van Willem III en de Regret Guillaume (1339) KOEN GOUDRIAAN, De opkomst van de lijkpreek Aristocratische identiteit: SANNE FREQUIN, Pleurant of priant - een iconografisch motief in de middeleeuwse sepulchrale kunst TRUDI BRINK, Lang leve de dood, lang leve het leven. Over de tombe en het retabel in de kapel van de familie Van Brederode in de Grote Kerk te Vianen MIRELLA MARINI, Pendanten in leven en dood: Vroomheid, identiteit en autoriteit in de testamentaire beschikkingen van Anna van Croy, hertogin van Aarschot en prinses-gravin van Arenberg (1564-1635) Groepsbewustzijn: BRAM VAN DEN HOVEN VAN GENDEREN, In steen gebeiteld. Utrechtse kanunniken en hun grafzerken: de samenhang met administratieve veranderingen VIERA BONENKAMPOVÁ, Waren 'rijke stinkerds' rijk? De sociale stratificatie van de Delftenaren en hun graven in de Oude Kerk JAN DE GEEST/KOEN GOUDRIAAN, Het kerkhof als plaats van herinnering en devotie. De zusters van Sint-Agnes te Amersfoort en hun begraafplaats KEES KUIKEN, 'Denkend aan Holland': grafcultuur van immigranten in Het Bildt (Friesland) 1547-1649 Bibliografie Lijst van illustraties Over de auteurs