De navel van de geschiedenis

De navel van de geschiedenis

Over het Italianiserend landschap van de schilder en landmeter Jan Hackaert (1628-na 1685), dat op het omslag staat, kan men op de gulden snede rechts van het centrum een denkbeeldige verticale lijn trekken die het schilderij verdeelt in twee zelfstandige composities, ieder met een eigen horizon, coloriet en retoriek. Eenheid en verdeeldheid versterken elkaar omdat de kunstenaar er uitstekend in is geslaagd de bewust nagestreefde verdeeldheid van de compositie te maskeren.

Volgens een oude hermeneutische regel moeten wij het geheel van een kunstwerk uit de delen verstaan, en vice versa. Passen wij deze regel toe, dan is de hermeneutische functie van de denkbeeldige verticale lijn inderdaad paradoxaal. Enerzijds is ze ons eerste en belangrijkste hulpmiddel bij de interpretatie van de voorstelling in haar geheel, anderzijds echter ontmoedigt zij onze natuurlijke geneigdheid de beide delen van het schilderij in termen van elkaar, dat wil zeggen als één geheel, te verstaan. Zij is tegelijkertijd voorwaarde en grens bij de interpretatie. De verticale lijn is de navel van de voorstelling in de zin waarin de metafoor van de navel in deze bundel wordt gehanteerd.

De aard van de navel van Hackaerts schilderij laat zich nog nader preciseren. Het schilderij is een vanitas voorstelling. De donkere zijde met de beide figuren – man en vrouw – verbeeldt de wereld van de sterfelijke mens; de klare, heldere zijde met de verre en hoge horizon de wereld van het leven na de dood. Beide worden van elkaar gescheiden door de op de verticale lijn gesitueerde en in de vorm van een grafkruis gestileerde rots. De navel van de voorstelling verwijst naar ons geboren worden in een toekomstig leven.

Auteur | F.R. Ankersmit
Taal | Nederlands
Type | Hardcover
Categorie | Kunst & Fotografie

bol logo

Kijk verder

Boekomslag voor ISBN: 9789065541130
Boekomslag voor ISBN: 9789492538161
Boekomslag voor ISBN: 9789023439813
Boekomslag voor ISBN: 9789065541017
Boekomslag voor ISBN: 9789065540225
Boekomslag voor ISBN: 9789072532152


Boekn ©