Wie dit boek doorbladert, zal getroffen worden door de onbegrijpelijke, wonderbaarlijke rijkdom en verscheidenheid van een onderwijsmethode, die toch niets meer beoogt dan opvoeding te zijn van het gewone kind, Uw kind, van ieder kind. Wie de tekst aandachtig leest, zal begrijpen, waarom en hoe deze rijkdom en verscheidenheid tot stand gebracht kunnen worden. Deze rijkdom is geen elitaire zaak, gericht op een elitaire groep kinderen. Deze rijkdom is wat »gewoon« zou moeten zijn en bovendien de werkelijke waarborg voor gelijke kansen voor ieder kind. Waarom mag dit zo gesteld worden? Omdat de volle ontplooiingskansen voor ieder mensenkind slechts dan gewaarborgd zijn, als opvoeding en onderwijs niet eenzijdig het intellect aanspreken, doch zich wenden tot de rijkdom van het gehele mensenwezen met als »leerstof« de rijkdom van mens en wereld, van natuur en cultuur, van schoonheid, wijsheid en goedheid en ook de tegenbeelden daarvan. Alle banaliteit zou uit het onderwijs uitgebannen moeten worden - ook alledaagse dingen kan men kinderen op een interessante wijze leren. Want de bron van het mensenwezen is niet de banale uiterlijkheid van het materiële leven, doch de geest. Gelijke kansen scheppen voor ieder kind door middel van het onderwijs betekent in werkelijkheid: ten volle rekening houden met de mens als geestelijke realiteit. Dit inzicht dankt de 20e eeuw aan Rudolf Steiner. Voor de onderwijspraktijk betekent dit inzicht: opvoeding door kunst, want de kunst legt de verbinding tussen de wereld van de geest en de wereld van de stof. In de stofwereld moet het kind binnengeleid worden. Maar in onze materiële maatschappij, zal de volwassene alleen kunnen functioneren als mens, wanneer hij naast een zeker aanpassingsvermogen de bron van de menselijkheid weet open te houden: wanneer hij de vrijheid ontwikkeld heeft voortdurend aan het gewordene, het bestaande iets werkelijk nieuws toe te voegen, wat hij put uit de geestelijke intenties van zijn individuele wezen. »Opvoeding tot vrijheid« is dan ook de oorspronkelijke (Duitse) titel van dit boek. Niet de vermaatschappelijking van het onderwijs is nodig in deze tijd, maar de vermenselijking. En betekent vermenselijking niet eigenlijk vergeestelijking? De Nederlandse vertaling van dit boek verschijnt op een uiterst gewichtig moment in de onderwijsontwikkeling van ons land. Door de ministeriële plannen voor een totale herstructurering van het onderwijsbestel wordt ons volk uitgedaagd zich te bezinnen op wat het eigenlijk wil met een van de belangrijkste pijlers van de maatschappij: onderwijs. Dit werk over de Vrije School kan wellicht helpen deze bezinning niet alleen in politieke, maatschappelijke en financiële richting te zoeken, maar bovenal in een pedagogische. Onderwijs is in de eerste instantie geen zaak van politici, economen en ambtenaren, ook niet van onderwijskundigen, maar van ouders. Van ouders en onderwijzers, leraren, kleuterleidsters. Vele ouders zien de school al lang niet meer als een noodzakelijk kwaad waar het kind maar doorheen moet, »Omdat-ie-toch-leren-moet«. Ouders verwachten van de school, dat deze hun kinderen tot bruikbare mensen maakt. Vele leven helaas nog in de illusie, dat bruikbaarheid betekent: gewapend met een diploma. Maar steeds meer ouders beginnen te beseffen, dat hun kind recht heeft op een volwaardig, menselijk onderwijs.