Beeldschone jongedames, ijdele ridders, karikaturale grijsaards, sluwe zakenlui, wijze weduwen. Door de eeuwen heen stonden de meest uiteenlopende types model voor hun portret. Geen enkel ander artistiek genre zit zo dicht op de huid van mensen, heeft de kracht om zoveel prijs te geven en tegelijk zo sterk te misleiden. Geen enkel ander genre geeft model én kunstenaar zo’n uitgelezen mogelijkheid om de eeuwigheid te trotseren.
Waarom lieten mensen hun portret maken? Wat verraden portretten over het zelfbeeld en de leefwereld van hun bestellers ? In hoeverre speelt de interpretatie van de kunstenaar mee? Welke gedaanten nam het portret door de tijd heen aan? Hoe gingen mensen in het verleden met portretten om? Waarom adoreerden of vernielden mensen portretten? Welke evoluties zijn er te vinden in de verschillende technieken van illustreren en schilderen? Waarom heeft de komst van de fotografie het geschilderde portret een nieuwe dimensie bezorgd?
Katlijne Van der Stighelen schreef als eerste een overzicht van de portretschilderkunst in de Lage Landen vanaf 1420 tot nu. Zo opent zij een perspectief op niet minder dan zes eeuwen opmerkelijke geschiedenis en kunst. Van de bekende portretten van Van Eyck, Moro of Van Dyck tot de onopgemerkte exemplaren van de hand van Rachel Baes, Eugène Siberdt of Anton Schoonjans. Zowel internationaal gereputeerde kunstenaars als nauwelijks bekende meesters bekwaamden zich in het portretgenre. En het portret doorstond de tand des tijd, want oude meesters inspireren nog steeds hedendaagse kunstenaars.
Hoofd- en bijzaak biedt een fascinerend en prachtig geïllustreerd overzicht van de portretkunst in Vlaanderen. Met meer dan 300 schitterende afbeeldingen is dit boek zonder meer een meesterwerk. Een lust voor het oog. Maar ook een ontmoeting met zoveel mensen, zoveel figuren uit een ver of dicht verleden. Meer dan 50 beelden uit privécollecties werden nog nooit eerder gepubliceerd. Een overzichtelijk en volledig standaardwerk dat in de boekenkast van geen enkele kunstliefhebber mag ontbreken.
KATLIJNE VAN DER STIGHELEN is gewoon hoogleraar aan de subfaculteit Archeologie, Kunstwetenschappen en Musicologie van de K.U. Leuven. Ze publiceerde boeken over Anna Maria van Schurman, Anton Van Dyck en Cornelis de Vos. Ze schreef tal van bijdragen over aspecten van de 17de-eeuwse Vlaamse schilderkunst en over historische kunstenaressen. In 2002 bekleedde ze de ‘Rubens Chair’ aan Berkeley University (Californië).