De Tweede Wereldoorlog, de Koude Oorlog, het communisme, de verzorgingsstaat en de emancipatie van vrouwen - in De jurk van de kosmonaute komen de grote thema’s van de twintigste eeuw aan de orde vanuit een ongebruikelijke en originele invalshoek. In alle essays gaat het om de vraag wat - voor bepaalde mannen en vrouwen, of in een bepaalde periode, of binnen een bepaalde cultuur - de politieke, sociale en persoonlijke betekenissen waren van 'sekse'. Welke gevoelens en ideeën omtrent de seksen circuleerden er; wat voor invloed hadden die?
De jurk van de kosmonaute laat zien dat politieke geschiedenis zich steeds laat traceren in culturele of psychische verschijnselen. Onderwerpen zijn onder andere de ‘dubbele bodems’ van de opofferingsgezindheid van vrouwen die mee wilden doen in het openbare leven, zoals Ethel Rosenberg; de ontvangst in de westerse pers van de eerste Russische kosmonaute; de ‘Nationale Feestrok', geïnterpreteerd als een poging het leed van de Tweede Wereldoorlog te verwerken en als symbool van het vrouwelijk aandeel in de wederopbouw; het 'geestelijk moederschap’ als collectieve identiteit waarmee feministen trachtten het burgerschap te veroveren en er inhoud aan te geven; en de langdurige ‘sociale amnesie' ten aanzien van seksueel geweld in de Tweede Wereldoorlog (zoals tegen ondergedoken meisjes en Indische kampgevangenen). De programmatische waarde van de essays komt expliciet tot uiting in 'De complexe betekenis van klasse’, een kritiek op het sociaal-economisch determinisme.