Het fin de siècle wordt meestal gezien een periode van weemoed en indolentie. Decadente uitspattingen moesten een ondergangsstemming bedwingen; talloze profeten voorzagen in een omvangrijke behoefte aan 'heil en heiligheid'. Recent historisch onderzoek wijst uit dat dit wel zeer eenzijdig is. Met evenveel immers valt te wijzen op de merkbaar groeiende welvaart, het dragelijker worden van het dagelijks leven, het onstuitbaar oprukken van democratie en de enthousiaste vernieuwingsdrang. In deze bundel essays wordt een poging gedaan een nieuw patroon te ontrafelen, dat Lange tijd schuil ging achter de clichés over de periode rond 1900. Daartoe wordt nader ingegeaan op de ontwikkelingen in twee landen: Nederland en Duitsland. Beide landen namen afscheid van de negentiende eeuw en maakten zich op voor een nieuwe eeuw. Het kernprobleem was in belde landen hetzelfde: hoe kan een samenleving nog een gemeenschap zijn als alles in beweging komt door een ongekende moderniseringsgolf? De oplossing was echter zeer verschillend.