Hoe hebben ze elkaar ontmoet? Bij toeval, net als iedereen. Hoe heetten ze? Wat kan het u schelen?' Zo begint de roman Jacques Ie Fataliste van Denis Diderot. Het zijn vragen die bij uitstek van toepassing lijken op de brieven van Diderot aan Sophie Volland: het hartstochtelijke, levendige proza waarin Diderot over al zijn wel en wee schrijft sprankelt nu nog net zo als twee eeuwen geleden.Natuurlijk, de aanleiding voor deze correspondentie is meer dan frivool en alleszins wetenswaardig. Denis Diderot en Louise Henriëtte - Sophie was haar bijnaam -Volland werden toen ze beiden al veertig waren op heterdaad 'betrapt'. 'We waren ongeveer een uur samen,' schrijft Diderot aan zijn hartsvriend Grimm, 'toen er geklopt werd. M'n beste, wie denkt u dat het was? Zij, ja zij, de moeder.' Vanaf dat moment moest Sophie zeker zes maanden per jaar mee naar het familielandgoed in de Marne-vallei. Diderot was immers behalve een berucht vrijdenker ook een getrouwd man. Toch hield de liaison bijna twintig jaar stand. Zinnelijkheid, deugd en verbeeldingskracht waren voor Diderot het brood des levens, maar hij kon zijn hartstocht tijdens Sophies afwezigheid heel goed in taal sublimeren. Het heeft van de brieven niet minder dan een kunstwerk gemaakt, de intieme levensropman van een van de meest dwarse denkers uit de wereldgeschiedenis: 'allesdenker' Denis Diderot.