Elke volwassen vrouw weet waar dat woord op doelt: op de overgang naar een nieuwe levensfase bij de menopauze. Vrouwen na de menopauze kennen de overgang, uit ergen ervanmg; anderen kennen die ervarmmg, via hun moeder, een oudere zuster of een vriendin. Ze hebben verhalen gehoord over opvliegers en nachtzweten, stemmingswisselingen, vaginale droogheid, borsten die gaan hangen en heupen die uitdien. Ze hopen stilletjes dat dat hun niet allemaal zal overkomen. Ze zijn bang dat het na de menopauze met hun seksleven gedaan is. Ze zien oudere vrouwen kleiner worden en krom lopen van de osteoporose en vrezen dat ook hun zoiets te wachten staat.

Tegelijkertijd zien ze dat andere oudere vrouwen sterk en vitaal zijn, en dat dus blijkbaar niet alle vrouwen achteruitsukkelen. Dat roept de vraag op waaruit die verschillen te verklaren zijn en wat je kunt doen om vitaal en gezond te blijven. De menopauze is tenslotte geen ziekte, maar een overgang van de vruchtbare jaren naar een volgende levensfase, waarin de vrouw geen last meer heeft van de maandelijkse menstruatie en de mogelijkheid van een ongewenste zwangerschap. Hun vrouwelijke intuïtie zegt hun dat de menopauze geen vergissing van moeder natuur is, een constructiefout waaraan geen ontsnappen mogelijk is. Vrouwen in andere culturen schijnen niet zulke problemen met de overgang te hebben als bij ons het geval is. Zijn ze gewoon nuchterder, of vinden ze misschien geen gehoor voor hun klachten? Komen ze echt zo probleemloos door de overgang heen, en zo ja, waarin schuilt dan het verschil?

Veel schrijvers over de menopauze betogen dat het vrijwel ontbreken van medische gegevens over menopauzale veranderingen in het verleden te verklaren valt uit de lagere gemiddelde levensverwachting in vroeger tijd. Ze wijzen er dan op dat veel zoogdieren hun leven lang vruchtbaar blijven, en dat de natuur misschien wel bedoeld heeft dat vrouwen zouden sterven als ze geen kinderen meer konden krijgen. Dat zou im pliceren dat onze hogere gemiddelde levensverwachting een onnatuurlijke verlenging van het leven is, als gevolg van voed selovervloed en betere gezondheidszorg. Die redenering snijdt geen hout.

De gemiddelde levensduur zegt niets over de leeftijd waarop een individu sterft maar wil alleen zeggen dat aan de hand van de sterfdatum van een voldoende groot aantal in een bepaalde tijd geboren mensen een numeriek gemiddelde wordt bere. kend. Als in die periode bijvoorbeeld de helft van de kinderen voor hun tweede levensjaar zou sterven en alle andere mensen tachtig jaar zouden worden, zou de gemiddelde levensduur zo’n veertig jaar zijn. Als er geen kindersterfte was en iedereen veertig werd zou de gemiddelde levensduur ook veertig zijn. Onze langere levensduur is bijna uitsluitend te danken aan het teruglopen van de kindersterfte door infectieziekten. _

Er waren in vroeger eeuwen oude vrouwen genoeg in de westerse wereld. De gemiddelde levensduur van de eerste zeven Amerikaanse presidenten was langer dan die van de laatste zeven overleden presidenten. Patrick (St. Patricius), de apostel van Ierland, leefde van ca. 385 tot 461 n.C., en dat (76 jaar) gold in die tijd niet als uitzonderlijk. Socrates kreeg in 399 v.C. op zijn zeventigste de gifbeker. Zijn tijdgenoot Plato leefde van 427 tot 347 v.C. (80 jaar) en werd niet als buitengewoon oud beschouwd. Dat zijn allemaal voorbeelden van mannen, maar in heel de geschiedenis hebben vrouwen altijd gemiddeld langer geleefd dan mannen. Mijns inziens kunnen we de gemiddelde levensduur gevoeglijk terzijde schuiven als verklaring voor het vrijwel ontbreken van historische berichten over de menopauze als crisis in het leven van de vrouw.

Anderen zullen aanvoeren dat vrouwenkwalen in vroeger tijd niet als belangrijk genoeg golden om er in medische geschriften gewag van te maken. Ook dat snijdt geen hout. Hoewel de artsenprofessie vanouds een typisch mannelijk beroep is, zou een arts in vroeger tijd zeker niet geschroomd hebben over zijn succesvolle behandeling van zo’n belangrijke vrouwenkwaal te schrijven, zo die bestaan had.

Een ander argument dat ik heb gehoord ie dat de vrouwenbeweging haar toegang tot de media gebruikt heeft om menopauzeproblemen zwaar aan te zetten. Ook dat is onzin, zoals iedereen die vrouwen behandelt, kan beamen. Vrouwen die zonder veel klagen zwangerschap en bevalling doorstaan, mogen als sterke en stoïcijnse mensen worden beschouwd. Als zo iemand me zegt dat ze het te kwaad heeft met onbeheersbare opvliegers, nachtzweten, stemmingswissclingen, depressiegevoelens en angst voor osteoporose, dan ben ik geneigd haar te geloven.

We kunnen niet om het feit heen dat de hedendaagse vrouw met menopauzale stoornissen te maken krijgt waarin we nog maar een rudimentair inzicht hebben en waarvoor de gebruikelijke behandelingswijzen eenvoudigweg niet voldoen. Behandeling met aanvullende oestrogenen kan inderdaad helpen tegen opvliegers en vaginale droogheid, maar dan wel met de kans op een grotere vatbaarheid voor baarmoederen borstkanker; ook brengt het een ongewenste veten vochtretentie met zich mee. Ook de financiële consequenties zijn aanzienlijk. Doordat menopauzesymptomen als een ziekelijk oestrogeentekort worden beschouwd, is Premarin® een van de tien meest voorgeschreven middelen in de Verenigde Staten geworden. Als een Amerikaanse vrouw in de menopauzale leeftijd met een van die symptomen bij de dokter komt, is de kans groot dat ze Premarin® krijgt voorgeschreven. Symptomen die dan nog aanhouden worden vaak als onbelangrijk afgedaan, of de betrokken vrouw krijgt een kalmeringsmiddel voorgeschreven of wordt naar de psychiater verwezen.

Die symptoombestrijding geeft aan wat er mis is met de hedendaagse reguliere geneeskunde, die gefixeerd is op de behandeling van gezondheidsproblemen met medicijnen. Medische behandeling wordt vrijwel uitsluitend benaderd in termen van oorlogvoering: zoek de vijand en vernietig hem. Als de boosdoener niet te vinden is, richt je dan op de schade die deze heeft aangericht. Met andere woorden: behandel de ziekte door die uit te roeien, en als dat niet lukt, behandel dan de symptomen. In vroeger tijd werd er in de geneeskunde niet in ...