De rechter en zijn beul lijkt een klassieke misdaadroman: er is een misdaad gepleegd en er wordt onderzoek gedaan, en aan het eind van het boek weet de lezer wie de dader is.
Maar van meet af aan deugt het onderzoek niet: de commissaris blijkt gaandeweg alle achtergronden al te kennen – en hij weet ook al snel wie de dader is. Hij laat zijn collega’s vervolgens alleen maar verder speuren omdat hij iets wil rechtzetten, een rekening wil vereffenen. Hij wil een ‘gerechtigheid’ bewerkstelligen die hij langs de legale weg onmogelijk kan bereiken.
De misdaadromans van Dürrenmatt volgen het klassieke schema van het genre, maar stijgen daar ver bovenuit door hun ironische, vaak cynische toon en hun filosofische en maatschappijkritische inhoud.