Aan de hand van de lotgevallen van de jonge onbezonnen luitenant Grinjow beschrijft Poesjkin het Russische leven aan het einde van de 18e eeuw. Landheren en lijfeigenen, boeren en officieren, rebellen en kozakken, zij allen worden op indringende wijze ten tonele gevoerd.
Het was een roerige tijd: de traditionele zeden werden bedreigd door de opkomende westerse beschaving en in het gehele land heerste onrust en gewelddadigheid.

Poesjkin, die een belangrijk historisch onderzoek over de grote boerenopstand van 1733 tot 1775 gemaakt had, schreef "De Kapiteinsdochter" in 1836. Hij hing de liberale vrijheidsgedachte aan en kwam daardoor in conflict met de autoriteiten. De idee van de vrijheidsgedachte loopt als een rode draad door zijn gehele oeuvre.

Tijdens zijn leven vond Poesjkin slechts erkenning binnen een kleine kring. Na zijn dood in 1837 werd zijn grote invloed pas zichtbaar. Beroemde Russische schrijvers als Dostojewski, Tolstoj en Gogol beschouwden hem openlijk als hun leermeester. Nu wordt hij algemeen erkend als een klassiek schrijver en door miljoenen lezers over de gehele wereld gewaardeerd.