Charlotte Salomon Life Or Theatre

Charlotte Salomons artistieke kunststukje onder het Derde Rijk Toen de Duitse kunstenaar Charlotte Salomon (1917-1943) haar serie gouachewerken Life? or Theater? aan een vriend gaf, verzocht ze hem met klem er ‘heel goed voor te zorgen, het is mijn hele leven’. Enkele maanden later werd de vijf maanden zwangere Charlotte meegenomen door de Gestapo en gedeporteerd, eerst naar Drancy en later daarna Auschwitz, waar ze vlak na aankomst op 26-jarige leeftijd overleed. Veel pagina’s bevatten trauma, maar er is ook trots en verzet. Salomon was een telg van een door depressie geplaagde familie en het werk dat zij naliet was in een heel reëel opzicht haar pièce de résistance – in haar eigen woorden ‘iets wild excentrieks’. Deze cyclus van bijna 1300 autobiografische gouacheschilderijen combineert creatieve kracht met een baanbrekend persoonlijk verhaal tot een schokkend document van zelfexpressie. De schilderijen zijn verdeeld in drie delen en onthullen een levendig zelfportret dat alle facetten omspant van Charlottes leven: van het complexe familieleven dat de littekens droeg van de zelfdodingen van bijna alle vrouwelijke familieleden; het opgroeien in Berlijn; haar nauwe band met zangleraar Alfred Wolfsohn; de opkomst van de nazi’s; tot haar vlucht in Frankrijk in 1939. De kunstenaar overwint al deze destructieve krachten middels het gebruik van speelse pseudoniemen en grillige fantasie-elementen naast emotionele oprechtheid, een opmerkelijk observatievermogen en een uitzonderlijk visueel geheugen. Haar stripachtige reeksen zijn doorspekt met niet alleen woorden maar ook muzieksuggesties, waardoor Life? or Theater? de inspiratie voor een hele musical werd jaren voor de hoogtijdagen van dat genre. De gouaches zijn niet te categoriseren en niet te vergelijken, ze zijn een triomf van persoonlijke waarheid en individuele expressie. Life? Or Theatre?, hier gepubliceerd met een selectie van de belangrijkste werken, is het ongeëvenaarde opus magnus van een ambitieus kunstenaar, wier dood een zwarte bladzijde was, maar wier precisie, lyriek en moed van lumineuze grootsheid zijn.