Hoewel de term maniera etymologisch naar Italië verwijst, vertoont het manierisme in de Vlaamse schilderkunst een eigen karakter en vooral een bijzonder rijke verscheidenheid. Toch hebben het Vlaamse en het Italiaanse manierisme gelijkaardige kenmerken: een verzadigd coloriet, verwrongen lichamen, exuberante poses, een neiging tot overdrijving, complexe architecturale decors en de introductie van exotische en antieke elementen. Het verhaal van het 'Antwerpse manierisme - vanaf de vroege zestiende eeuw, via de romanisten, tot aan Pieter Aertsen (ca. 1507/1508-1575) - vormt een verrassende reis doorheen een eeuw gekenmerkt door een uitzonderlijke artistieke rijkdom. De schilders geven blijk van een grote verbeeldingskracht, wagen zich aan experimenten en liggen zo aan de basis van de belangrijkste schildergenres in Vlaanderen. Welke onderwerpen ze ook kiezen - episodes uit de Bijbel, landschappen, markttaferelen - de Vlaamse schilders spelen graag met twee tegenstrijdige registers: het realisme en de verbeelding. Met het manierisme bereikt het fantastische een hoogtepunt !