IJstijden brachten Friesland zand en stenen; rivieren en zee de klei. De rand stoof op tot een duinenwal. Daarbinnen veen, toendra-achtig landschap. De Romein Plinius schrok: hier geen grens tussen water en land, hemel en slik. Deze mensen, verkozen dit schrale bestaan op terpen boven Romeinse bescherming! Water bepaalde de levenswijze, scheepsbouw en handel, ook over zee: Moedernegotie!Ontmoetingen met religieuze stromingen vormden deels de mentaliteit. Schrijnend, de inquisitie vermoordt Ricxt Heine in 1556, tegelijkertijd voltooit haar man een ‘karveelschip’. De Republiek en Vriesland kenden hun gouvernementele ontwikkelingen. Zo ook IJlst. Opkomst, verval en herstel door aanpassing aan de tijd.