Het begon in 1988 met het verzamelen van alle Nietzsche citaten uit het complete oeuvre van de Nederlandse theoloog K.H. Miskotte (1894-1976). Er was aan de Theologische Hogeschool Kampen (inmiddels omgedoopt tot Theologische Universiteit Kampen) geld beschikbaar voor onderzoeksprojecten en als student wilde ik wel wat extra verdienen. Dat hier een dissertatie als deze uit voort zou komen was destijds zelfs niet als een vermoeden bij mij aanwezig. En dat het een onderzoek van jaren, al te veel jaren zou worden, lag al helemaal buiten mijn voorstelling. Des te groter de blijdschap dat het nu tot een afronding gekomen is. In de periode die nu achter mij ligt heb ik met betrekking tot dit onderzoek de wind meegehad. Soms was zij tegen en er zijn ook tijden geweest van windstilte. Maar de voortgang is gebleven. Gesprekken, boeken, conferenties, werkgroepjes en andere bijeenkomsten hebben de voortgang er in gehouden en daar kan ik nu met voldoening op terug kijken. De vrucht van dit onderzo