'Edele wijse discrete lieve besundere,' zo luidde de aanvang van de brief die Willem van Oranje op 28 december 1574 vanuit Middelburg aan de Staten van Holland en Zeeland schreef. Hij deed er het voorstel in om een universiteit op te richten. Het zou het eerste archiefstuk worden van de Leidse universiteit. Aan die brief ontleende Willem Otterspeer de titel voor deze beknopte geschiedenis. Het is het verhaal van vier eeuwen, waarin de universiteit van Leiden de lotgevallen van Nederland deelde en representatief was voor de belangrijkste ontwikkelingen in de wetenschap. Het is tegelijk ook een beetje een liefdesverklaring aan een van de mooiste instellingen op aarde.

Willem Otterspeer (1950) is hoogleraar universiteitsgeschiedenis aan de Universitei Leiden. Een van zijn projecten is de geschiedschrijving van de Leidse universiteit, Groepsportret met Dame. Van deze in vier delen geplande serie verschenen inmiddels drie delen. Het vierde zal in 2016 verschijnen. Daarnaast schreef Otterspeer boeken over Johan Huizinga en Willem Frederik Hermans en is hij essayist en criticus.