De stille kracht

Otto van Oudijck is resident in Laboewangi op Java. Volgens de opdracht van de Nederlandse overheid oefent hij zijn gezag uit via de lokale adel, en is hij afhankelijk van haar medewerking. Otto is een ambitieuze bestuurder die carriere wil maken, een hardwerkende man die het beste met iedereen voorheeft, maar die zich stevig laat gelden om zich te handhaven. Hij heeft een verheven beeld van zichzelf als onkreukbaar bestuurder en hoofd van een gelukkig, welvarend gezin. De roddel gaat dat hij ooit een bastaardzoon bij een vroegere bediende heeft verwekt, en het kind aan zijn lot overlaat. Nuchter Hollands van aard en verslaafd aan zijn werk, kan of wil hij niet zien wat er onder de oppervlakte speelt. Hij verafgoodt zijn tweede vrouw Leonie, die voor de huiselijkheid zorgt waar hij zo van houdt, maar in feite kent hij haar nauwelijks. De egoistische vrouw bedriegt hem met zijn zoon uit zijn eerste huwelijk en met het vriendje van zijn dochter. In zijn werk is Otto geliefd onder zijn ambtenaren, maar hij mist de tact en de buigzaamheid die nodig is voor een harmonieuze samenwerking met de oude lokale aristocratie. Zo maakt hij de nodige vijanden. Dagelijks krijgt hij anonieme brieven over de affaires van Leonie, en een geheimzinnige 'stille kracht' doet zich gelden: in het schemerige badhuis wordt Leonie's naaktheid mysterieus bespuugd met bloederig slijm, en 's nachts klinkt uit de bomen achter het huis griezelig gekerm van kleine kinderen. De onbeduidende voorvallen stimuleren de heimelijke schuldgevoelens en maken sluimerende angsten groot. De dreiging wordt versterkt door de aanvang van de natte moesson en een uittocht van Nederlanders door de economische crisis. Tegelijk rommelt het onder de bevolking: er zou een opstand op handen zijn. Otto wordt somber en nerveus. Hij kan er niet langer omheen dat zijn vrouw hem ontrouw is. Zijn huwelijk gaat kapot. Leonie verlaat hem. Zijn kinderen vliegen uit. In zijn verdriet en eenzaamheid toont Otto zich van zijn sterkste kant en wordt hij bijna groter dan de man die hij had willen zijn, maar niet was. Hij erkent dat hij niet feilloos of oppermachtig is, en dat er krachten zijn, sterker dan hij. Voor het eerst leert hij iets kennen van echte vriendschap, en van tevredenheid. Hij laat zijn ambities varen, sticht een nieuw gezin met een eenvoudige jonge inlandse vrouw, en ziet als man op leeftijd zijn behoefte aan harmonieuze huiselijkheid bevredigd. * 'De stille kracht' hoort samen met 'Orpheus in de Dessa' van Augusta de Wit, 'Oeroeg' van Hella Haasse en 'Max Havelaar' tot de hoogtepunten van de Indonesie-literatuur. De jacht op fortuin die generaties Nederlanders sinds de 16de eeuw naar het rijke voormalige Nederlands-Indie hebben gedreven, hebben een eigen hoofdstuk in de literatuur nagelaten, met een prachtig decor en eigen thema's. Die draaien om de botsing tussen culturen, het effect van ontworteling uit de vertrouwde omgeving, de prijs van geldzucht, corruptie van de macht, de kloof tussen arm en rijk, en de overmacht van de natuur over de mens. Ver van huis, in een paradijselijke omgeving en een rijke, voor de Nederlanders vreemde cultuur, jaagt ook Otto van Oudijck op rijkdom en macht. Couperus onderscheidt zich door een gevoelige karaktertekening, sterke dialogen en een spannende verhaallijn. 'De stille kracht' wordt met 'De kleine zielen' tot zijn belangrijkste werk gerekend. Klassiek Domein, het oorspronkelijke werk, onverkort.