Niemand wil kinderen wegsturen en hen iedere dag in een busje naar school laten gaan. Ook als je weet dat de kinderen in het speciaal onderwijs liefdevol en deskundig worden ontvangen, dan nog is een inclusieve samenleving, die niemand uitsluit, een ideaal. In deze uitgave bekijkt Frank Studulski inclusief onderwijs door de bril van het integraal kindcentrum. In de praktijk noemen verschillende IKC’s zichzelf al ‘inclusief IKC’. Uit een eerste inventarisatie (2021) bleken al 325 scholen te werken aan inclusie. Er zijn mooie voorbeelden te vinden. Gedreven mensen geven hier stap voor stap vorm aan, soms met kleinere initiatieven, soms door bestuurlijke afspraken en fusies tussen opvang en onderwijs, maar het ontbreekt aan landelijke richtlijnen, ook voor de bso. Daarnaast worstelen gemeenten nog met de verschillende afstemmingskaders. Ook de jeugdzorg, die vaak bij een IKC betrokken is, kent nog genoeg uitdagingen. Studulski onderzoekt wat een inclusieve pedagogiek kan zijn. Werken aan een inclusief IKC vraagt volgens hem om een onvoorwaardelijke positieve attitude naar alle kinderen, gestoeld op het accepteren van diversiteit. Tegelijkertijd verkent hij de randvoorwaarden. Die voelen wat oncomfortabel aan. Een inclusief IKC betekent ook passende of inclusieve kinderopvang. De titel van het boek sluit af met een uitroepteken en een vraagteken. Het kindcentrum: integraal en inclusief?! Het ontwikkelen van een IKC is (soms) al een opgave; een inclusief IKC vraagt een nieuwe overdenking. Wij staan pas aan het begin, in andere landen is het ook gelukt. Aan de slag! Frank Studulski is onderzoeker/adviseur bij Sardes.