Vanzelf is het nooit gegaan, de omgang van de land- en zeestrijdkrachten met het volk, en omgekeerd. Burgerzin en soldatengeest beschrijft deze moeizame relatie vanuit het perspectief van de officieren in de periode voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.

In de lange jaren van relatieve vrede tussen de Belgische Opstand en de Eerste Wereldoorlog hield het Nederlandse officierskorps zich intensief bezig met de vraag hoe de relatie met het volk kon worden verbeterd. Tijdens de felle debatten, waarin ook de verhouding met de politiek en de dienstplicht aan de orde kwamen, bleken de officieren bepaald geen eensgezind conservatief bolwerk te vormen. Het overkoepelende thema van de discussie was de zoektocht naar het juiste midden tussen de drang tot verburgerlijking van het leger en de noodzaak tot behoud van de militaire eigenheid.