De gedenkschriften van F. Domela Nieuwenhuis in 3 delen in een cassette. Met een nieuwe kritische inleiding van de historicus Bert Altena. F. Domela Nieuwenhuis kan beschouwd als de grondlegger en verbreider van het anarchisme en socialisme in Nederland in de negentiende eeuw en begin twintigste eeuw.

Dl 1 achterzijde:

Ik heb dus alles zelf doorgemaakt en buitendien behalve honger en gebrek alles ondervonden, wat een arm mensenhart ondervinden kan. Mijn slotsom van het leven is dat in de arbeid alles te vinden is wat een mens behoeft tot troost, zelfs in de treurigste omstandigheden van het leven. En toch veranderde ik niet zo spoedig, om hoog weg te vliegen met elk nieuw standpunt, nee eerst langzaam en na goed gewikt en gewogen te hebben verliet ik een oude mening, die mij lief was geworden om haar te verwisselen voor een nieuwe. Ik heb geen vlindernatuur. Maar al wat ik aannam, was het mijne, een overtuiging die ik gekregen heb na veel strijd en soms na zwaar lijden.

Ik bemerkte steeds meer dat de kerk en de staat de twee grootste hinderpalen zijn op de weg van de vooruitgang en dat dus degene die de vooruitgang wil, noodzakelijk de strijd met beide instellingen moest doormaken om met beide te gaan breken. Het staatskapitalisme of liever het staatssocialisme levert een gevaar op voor de arbeiders en juist mijn parlementaire loopbaan leerde mij dat proefondervindelijk. Want dit voordeel heb ik gehad dat ik mij niet liet leiden door vooropgezette meningen, nee ik heb alles zelf doorgemaakt en ken dus de verschillende standpunten, want ik stond nu eens op dit en dan op dat, naar gelang van de fase van evolutie, waarin ik mij bevond.

dl 2

Wat toch zou een mensheid zijn zonder vrijheid, d.i. zonder het hoogste en edelste in de mens? Elke aanranding van de vrijheid is een aanranding van de mensheid zelf, want al kan zij niet leven zonder brood, zij leeft toch ook niet van brood alleen. Brood aan allen zonder vrijheid, dat kan best, we zien het aan het gevangenisleven, waarin allen brood hebben en dus een dwangstaat met brood voor allen is niet ondenkbaar. Vrijheid aan allen zonder brood, dat is ondenkbaar, want de inderdaad vrije mens zal allereerst van de vrijheid gebruik maken om te zorgen dat hij brood krijgt. Maar onze leuze blijft: brood en vrijheid, omdat zij inhoudt de vervulling van onze materiële en geestelijke behoeften, die noodzakelijk samen moeten gaan. Wij hebben in de mond van het volk een goed woord, dat zegt: leven en laten leven. Inderdaad indien dit het richtsnoer was, dan zou het heel wat beter zijn in de wereld. Daartoe is nodig ruimte, dat is vrijheid, zodat men niet gedwongen is steeds te stoten op mensen, die ons niet sympathiek zijn, en men elkaar ontlopen kan. Leven en laten leven, denken en laten denken, doen en laten doen - als dat ‘s levens stelregel wordt, dan heeft en geeft ieder vrijheid en het geluk is verzekerd.

dl 3

‘Het staat niet vast of de omstandigheden in ons land ooit weer teweeg zullen brengen, dat D.N. in ‘t publiek verschijnt en in de leiding van de een of andere politieke beweging ingrijpt. Mocht het nog eens geschieden, dan zal men steeds weer ondervinden, hoe diep de liefde tot dezen man zat in de harten van duizenden arbeiders. Zo niet, dan toch zal, onder de namen van de mannen, die er ooit in geslaagd zijn de harten van de Nederlandse proletariërs te winnen voor een grootsche idee, zeker die van D.N. als een van de eersten, zo niet als de eerste, worden genoemd.’

Vliegen in Dageraad der Volksbevrijding

In dit onwrikbaar geloof aan de zegepraal van de vrijheid gaan wij voorwaarts en al zagen wij er velen vallen in de laatste jaren, met en naast wie wij jarenlang streden, - we denken aan een Elie Reclus, een Louise Michel, een Elysée Reclus, een John Most, die al behoorden zij meestal tot een ietwat ouder geslacht, toch onze tijdgenoten zijn – wij zijn vol vertrouwen dat een jonger geslacht het werk zal voortzetten en als ook ons straks de kracht ontbreekt, als ook ons de dood roept, wij zijn bereid weg te gaan en onze plaats in te ruimen voor een nieuw en jong geslacht in de vaste overtuiging naar onze beste krachten gewerkt te hebben zolang het dag was en alzo ‘een voetstap na te laten in den zandzoom van den tijd.’