Heren als dienaren en dienaar als heer 1e druk is een boek van Gabriels. ISBN 9789072627056

Dit boek behandelt de relatie tussen de stadhouder en de regenten in de Republiek der Verenigde Nederlanden gedurende de tweede helft van de achttiende eeuw. Na de omwenteling van 1747 kregen de prinsen van Oranje in alle zeven gewesten de beschikking over tot dan toe ongekende bevoegdheden, vooral wat de ambtenbegeving betreft, De verhouding tussen de stadhouder en de regenten werd in dit tijdvak geheel door deze bevoegdheden bepaald, omdat zij de eerstgenoemde grote, in sommige gevallen zelfs volledige zeggenschap gaven over de laatsten. Op deze wijze kon de prins beslissende invloed uitoefenen op de politieke gang van zaken in de Republiek. Men spreekt in dit verband wel van het 'stadhouderlijk stelsel'. In feite bedoelt men hiermee een patronagesysteem, waarbij de stadhouder optrad als patroon en de regenten de rol vervulden van cli nten. De op zichzelf al ambivalente verhouding tussen de regenten en Oranje, tussen de leden van de soevereine Statenvergadering en hun hoogste ambtenaar, werd door de stadhouderlijke machtsaccumulatie nog gecompliceerder. Immers, aangezien de regenten voor het verwerven van de voor hen onontbeerlijke ambten op den duur geheel waren aangewezen op de prins, werden, bij wijze van spreken, allengs de heren lot dienaren en de dienaar tot heer.