‘Een van de weinige dingen, ja, misschien het enige dat ik zeker wist, was dit: dat ik Mattia Pascal heette.’ Maar ook de zekerheid een eigen naam te hebben zal snel vervluchtigen in het leven van bibliothecaris Mattia Pascal. Aan hem doet zich een riante mogelijkheid voor: herboren te worden, zich te ontdoen van zijn eerdere bestaan en een nieuw leven beginnen. Zijn vrouw, zijn schoonmoeder en vrienden herkennen hem in het lijk van iemand die zich van het leven heeft beroofd en ze verkeren in de veronderstelling dat hij dood is. Hij ziet en grijpt zijn kans. Rijk geworden dankzij grote winst aan de roulettetafel kan hij zijn leven opnieuw opbouwen en zich een nieuwe identiteit aanmeten als Adriano Meis. Maar zijn pas verworven vrijheid blijkt in werkelijkheid een stalen gevangenis. Hij heeft geen papieren en geen burgerlijke staat: hij is niemand, hij bestaat niet. Na allerlei dramatische en ook komische verwikkelingen komt hij tot de conclusie dat een leven zonder identiteit, als de schim van zijn ware persoon, niet de moeite waard is geleefd te worden en hij besluit hij op zijn schreden terug te keren.