Vanaf 1 januari 2001 vormt Harmelen samen met Woerden een nieuwe gemeente. Bijna 800 jaar geleden was er voor het eerst sprake van Harmelen, toen Hermale genaamd. Het huidige landschap herinnert door haar regelmatige structuur van dijken, weteringen en sloten nog steeds aan de middeleeuwse ontginningen. Vele boerderijen hebben een zeventiende-eeuwse oorsprong. Huize Harmelen en de Nederlands-hervormde kerk getuigen eveneens van een lange historie. In dit boek worden de geschiedenis van de gemeente en ongeveer honderd monumentale gebouwen beschreven. Door nieuw archiefonderzoek en niet eerder gepubliceerde illustraties is dit boek een standaardwerk over Harmelen.
Dit deel is het zevenentwintigste in de reeks naar aanleiding van het Monumenten Inventarisatie Project in de provincie Utrecht. Eerder verschenen Houten (twee delen), Bunnik, IJsselstein, Langbroek, Wijk bij Duurstede, Cothen, Montfoort, Veenendaal, Bunschoten, Oudewater, Vleuten-De Meem, Baam, Doorn, De Bilt, Amerongen, Driebergen-Rijsenburg, Lopik, Loosdrecht, Renswoude, Leusden, Eemnes, Woudenberg, Woerden, Leersum en Loenen.