Kleding in nederland 1813-1920

Kleding beschermt de mens tegen omgevingsfactoren als kou of regen. Dit is echter niet de enige, zelfs niet de belangrijkste functie die kleding voor de mens vervult. Deze is gelegen in het reguleren van de verhouding tussen de mens en zijn omgeving in ruimere zin. Kleding en verzorging van het uiterlijk spelen een rol in het reguleren van de seksualiteit: het kleedpatroon bevat voorschriften ten aanzien van de erotiek, de zedelijkheid en de lading 'vrouwelijkheid' en 'mannelijkheid'. Dat doorbreking van de bestaande codes soms als bedreigend ervaren wordt, blijkt bijvoorbeeld uit een uitspraak van de arts Glénard (1903): '... misschien zal de strijd der sexen, in onze dagen zoo hevig gevoerd, het verschil in kleeding opheffen als logisch gevolg van de gelijkheid van vrouw en man ... De vrouw zal er een harer machtigste bekoorlijkheden door verliezen, de man een der meest veelvuldige gelegenheden om het schoone werk der natuur te bewonderen.' Dat esthetiek ook een rol speelt, is duidelijk. Het natuurlijke lichaam van de mens is nooit 'mooi' genoeg, het wordt altijd door de cultuur gemodelleerd volgens het vigerende schoonheidsideaal. In kleding vindt men eveneens de neerslag van het spanningsveld tussen individu en samenleving: het individu wil z'n identiteit uitdrukken, de maatschappij verlangt een indicatie van status, beroep of functie, sekse, leeftijd etc. In deze studie wordt beschreven welke veranderingen in Nederland zijn opgetreden in het kleedgedrag tussen 1813 en 1920, de periode waarin het moderniseringsproces plaatsvond. De nadruk ligt op de totstandkoming van de veranderingen als gevolg van de reacties van individuen op wijzigingen in hun materiële en socio-culturele omgeving. Zowel de kleding van de elite als de werkkleding van 'het volk' en de regionaal bepaalde streekdrachten komen hierbij aan de orde.