Voor de middeleeuwers van de 10e-11e eeuw stond het vast: de wereld zou vergaan. Kroniekschrijvers hebben het over bloedregens, vuurzeilen, draken, marcherende legers aan de horizon. Kometen en eclipsen, die onheilspellende voorbodes van verandering, wakkerden de onrust nog meer aan. Nochtans was het ook een tijd van vernieuwing. De abdij van Cluny begon in 910 aan haar majestueuze opgang: ze was de motor van een gigantische hervormingsbeweging. Kloosters en abdijen werden gesticht. Het religieuze leven beleefde een nieuwe elan. De cultuur vond er eenn rijke voedingsbodem. Dat wondere instrument van macht en kennis, het boek in velijn of perkament, met monnikengeduld gecopieerd kenden een steeds grotere verspreiding. De handschriften werden vaak rijkelijk geïllustreerd. De lijnen zijn eenvoudig, het perspectief klopt niet, de kleuren zijn teer en wellicht door de tand des tijds wat afgebleekt, maar de authenticiteit is tastbaar. De halfverheven beeldhouwwerken van bronzen deuren en sar