In deze map zitten zeven prenten van Jörg Müller die waard zijn om lang en aandachtig te worden bekeken.
Je loopt kans dat het je een beetje triest maakt.
Want Müller maakt duidelijk wat er met ons milieubeheer aan de hand is, beter dan dat in zeven lezingen zou kunnen. Milieubeheer is niet alleen het probleem van vuil water, vieze lucht, smerige bodem.
Was ’t maar waar.
Dan konden onze knappe technici waterzuiveringsinstallaties bouwen, en filters in fabrieksschoorstenen en in de uitlaatpijpen van auto’s. Dan konden onze knappe scheikundigen en biologen voor land- en tuinbouw bestrijdingsmiddelen ontwikkelen die minder schadelijk zijn dan wat er nu wordt gebruikt. Op zichzelf zijn dat belangrijke dingen, die moeten gebeuren.
Maar Jörg Müller laat zien dat het probleem dieper zit. Hij laat zien wat een verwrongen idee we hebben over wat vooruitgang is.
De serie prenten is eerlijk. Bedriegelijk zou het zijn om te beginnen met een prachtig natuurgebied en te eindigen met een industriestad. Zo doet Müller het niet. Op de eerste prent zien we een cultuurlandschap, op de laatste ook. De laatste afbeelding is op zichzelf niet lelijk. De architectuur is niet slecht. Wie de eerste prenten niet heeft gezien en de laatste onder ogen krijgt, zal heus niet meteen uitroepen: wat een schandelijke verwoesting van de woonomgeving!
Verandering is niet tegen te houden, moet ook niet worden tegengehouden. Wel moeten we ons steeds afvragen of verandering verbetering of verslechtering is.
We zijn gewend om te veranderen van klein naar groot, van kleinschalig naar grootschalig. En we noemen dat vooruitgang-
Grootschaligheid brengt welvaart, maar ten koste van wat? Op prent i staat een jongen tot zijn kuiten in de beek; misschien kijkt hij wat daarin allemaal leeft en beweegt. Op prent 7 zien we door een schoolraam hoe de kinderen van platen de dierenwereld moeten leren kennen. Op prent 1 zijn er voor de kinderen speelmogelijkheden te kust en te keur, op prent 7 is er met moeite een klein driehoekje uitgespaard - de ruimte is voor de auto.
De tijdsduur tussen de prenten is steeds drie jaar en een paar maanden. We zien de wisseling van de seizoenen, maar op de laatste plaat is bij gebrek aan natuur bijna niet meer vast te stellen welk jaargetijde het is.
Vooruitgang, jazeker. Maar wat betalen we er voor? We vervreemden van de natuur. Het levenstempo wordt opgejaagd,
wat niet alleen gebeurt ten koste van rust, maar ook van veiligheid. Let er eens op hoe op prent 7 de rode ford het groene volkswagcntje met zijn dreigende koplampen terzijde jaagt. Groter, sneller, beter.
«Het leven in Güllen wordt nog mooier, het leven in Güllen wordt nog gemakkelijker.»
De witte poes snelt zijn dood tegemoet, of als zij het haalt zal zij zich opgejaagd blijven voelen door de grote katers met de explosiemotor, die altijd voorrang hebben.
In twintig jaar voltrekt zich de verandering en ook die verandering gaat steeds sneller. De verschillen tussen prent 1 en prent 2 zijn veel kleiner dan die tussen bijvoorbeeld de prenten 5 en 6. Die steeds snellere groei is kenmerkend voor de mens in zijn technisch tijdperk. Het geldt voor industrialisatie, bevolkingsdichtheid, energieverbruik, vervuiling, verbruik van grondstoffen, en zelfs voor het technisch kunnen van de mensen. We handelen alsof we beschikken over oneindige voorraden, oneindige ruimte en alsof de natuur alles kan verdragen.
Dat is natuurlijk onjuist. Waar afgaat en niet bijkomt, daar raakt op. Geen teil is zo groot of hij kan overlopen