Voor William C. Schutz, auteur van het boek „Blij” Is het steeds meer de aandacht trekkende verschijnsel „Encounter groep” meer dan een therapie. Het is zijn levensfilosofie.

In „„Allemaal’’ geeft hij een uitstekend overzicht van In encounter-groepen gebezigde methoden en voorziet hij de encounter-beweging van een theoretische onderbouw.

Caleb is mijn oudste zoon. Hij is veertien jaar en er gaapt tussen ons een generatiekloof in omgekeerde zin: hij vindt me te hip. Met veel dingen die ik zeg, is hij het niet eens. Hij vindt het fijn dat veel mensen mij herkennen, behalve als ze tegenover mij van hun afkeuring blijk geven. Dat brengt hem in verwarring en hij wil dan niet weten dat we bij elkaar horen.

Ondanks het feit dat hij de grootste kritiek op mij heeft, brengt hij soms toch bepaalde principes van mij in praktijk. Zoals bijvoorbeeld openhartigheid. Een van de zwarte leerlingen in zijn pas geïntegreerde school noemde Caleb ‘Mac’. Na enige tijd had Caleb genoeg moed verzameld om hem te vertellen dat hij het niet leuk vond om ‘Mac’ te worden genoemd. Net zo goed als een neger er niet van hield om ‘Boy’ te worden genoemd, hield Caleb er niet van met ‘Mac’ te worden aangesproken. Caleb zei dat tegen hem met angst in het hart. Maar tot zijn verrassing en zijn grote vreugde hielp het. Geen ‘Mac’ meer! En er is een begin van vriendschap tussen hen beiden ontstaan. Caleb vertelde me dit met veel geestdrift maar tegelijk met de grootste voorzichtigheid. Hij wilde niet dat ik nu ging denken dat hij het met al mijn ideeën eens was. Alleen maar dat in dit geval eerlijkheid effect scheen te hebben.

Dit is ook het onderwerp van dit boek. Een poging om te komen tot een nieuwe levenswijze, ook al voelen we ons er een beetje angstig onder. Technisch gezien is de raad om eerlijk te zijn tegenover anderen en om niet het contact met jezelf te verliezen, helemaal niets nieuws. Maar we brengen het zo zelden in praktijk. De oneerlijkheid die in onze tijd hoogtij viert, vergiftigt de mensen, net zoals onze lucht en ons water worden vergiftigd. Daar moet een eind aan komen.

De oorspronkelijke titel (Here Comes Everybody) van dit boek is ontleend aan Joyce’s boek Finnegan'’s Wake, waarin de figuur H. C. E. voorkomt. Bij een oppervlakkige beschouwing lijken de onderlinge verschillen tussen mensen altijd groter dan ze in werkelijkheid zijn: zwart en blank, mannelijk en vrouwelijk, agressief en passief, verstandelijk en emotioneel, blij en bedroefd, radicaal en reactionair. Maar wanneer we elkaar wat beter begrijpen, vervagen die verschillen en wordt de gelijkheid en eenheid van alle mensen zichtbaar: ze hebben dezelfde behoeften, dezelfde angsten, dezelfde verlangens, en ze voeren dezelfde strijd. ‘Here comes everybody’.

Het idee van de lichaamsgeest—de eenheid van alle levensniveaus van de mens—en de encounter-groep bieden een mogelijkheid tot diepere relaties, tot contacten die doordringen tot de kern van de ander, en om aansluiting te vinden op die punten waarop alle mensen hetzelfde zijn. Deze methoden moeten de mensen helpen niet stil te blijven staan bij de onderlinge verschillen in de manier van leven, maar om zich heen te kijken en te ontdekken dat iedereen met dezelfde problemen worstelt, alleen op een andere wijze. ‘Here comes everybody.’

De open encounter-groep is de voornaamste methode die in dit boek zal worden besproken. Het is een speciale techniek, maar met vertakkingen voor alle levensgebieden van de mens. De encounter is een wijze van bestaan. Het zou de grondslag kunnen zijn voor een nieuwe cultuur: de encounter-cultuur, Ih zal tot in detauls uiteenzetten hoe naar mijn mening zo'n groep het beste functioneert, en ook wat de theorie is die aan de encounter-groep ten grondslag hgt.

De encounter-groepen worden in onze tijd steeds talrijker. Nieuws. media als Timme, Look, Newsweek, Life schrijven erover. De tv in Amerika laat leiders van encounter-groepen zien in gesprek met Johany Carson, Merv Griffin, David Susskind, David Frost en Dick Cavett. In de industrie, het onderwijs, in overheidsinstellingen, in religieuze instellingen, overal worden encounter-groepen gehouden.

Op de vrije universiteiten van Amerika treft men ze in groten getale aan. De politieke rechtervleugel uit luidkeels haar ongerustheid over dit verschijnsel en stuurt haar afgezanten met armen vol krantenknipsels de provincie in om de burgerij te wijzen op het dreigende gevaar.

Voorstanders beweren dat de encounter-groep de redding van onze cultuur kan betekenen, een revolutie in de psychotherapie, de grondslag voor een nieuw en breder onderwijs, een omwenteling in de huwelijksbetrekkingen tussen man en vrouw en dat ze een hoopvol perspectief biedt voor de relaties tussen blank en zwart, voor de relaties tussen studenten en onderwijs-autoriteiten, en voor de internationale betrekkingen. Mensen die aan encounter-groepen hebben deelgenomen, vertellen ons inderdaad hoe hun leven op een verbazingwekkende wijze veranderde door de uitwerking die deze ervaring had op hun huwelijksleven, op hun carrière, en op hun gevoelens ten opzichte van zichzelf.

Tegenstanders, die bij hun aanvallen op de encounter-groepen gewoonlijk spreken van ‘sensitivity-training’, beweren dat de encountergroep zich bemoeit met het privé-leven van de deelnemers. Ze noemen het haat-therapie, hersenspoeling, ze beweren dat de encounter-groep de individualiteit van de deelnemers uitschakelt en hen brengt tot een vorm van groep-denken, dat de encounter-groep de zedelijkheid en de democratie ondermijnt, dat de eerbied voor het gezag en de absolute waarden waardoor Amerika groot is geworden, door de encounter-groep worden uitgeschakeld.

Wat is dit voor een verschijnsel, dat er een dergelijke storm door kan worden veroorzaakt? Zelf heb ik ongeveer dertien jaar lang encounter-groepen geleid en ik geloof erin, evenals in de principes die eraan ten grondslag liggen. Ik wil graag een zo duidelijk mogelijke beschrijving geven van mijn visie op de encounter omdat dit verschijnsel van het grootste belang is voor de maatschappelijke problemen en de eeuwige persoonlijke waarheden. Ook voor psychotherapeuten kan dit boek waarde hebben omdat het vele alternatieven biedt voor de traditionele methoden en met een enigszins andere opvatting komt over de rol van de therapeut. Om deze waarde zo goed mogelijk te kunnen realiseren zou men het beste mijn eerder geschreven boek Blij (Stichting Uitgeverij NvsH, 1969) kunnen raadplegen.

De bezwaren die in onze tijd worden geuit tegen de huidige Amerikaanse cultuur, heeft men samengebracht onder de term ‘counter-cultuur’. Onder deze term vallen vele gerechtvaardigde en actuele bezwaren tegen de huidige maatschappelijke structuur, maar een zwak punt is dat ze zo weinig alternatieven biedt. Naar mijn mening komt de encounter-groep met een echt alternatief. Dit alternaticf is meer een proces dan een aantal specifieke oplossingen voor de huidige problemen. Een encounter vercist een open relatie, zelf-besef, en een totale eenheid van de groepen. Deze basis voor intermenselijke relaties kan de plaats innemen van de thans alom heersende houding van hypocrisie, als een noodzakelijke eerste stap voordat er meer gecivilíseerde, zinvolle rationele oplossingen kunnen worden gevonden voor de maatschappelijke problemen.

Het soort interacties dat fundamenteel is voor een encounter-cultuur treft men aan in wat ik noem ‘de open encounter’. De betekenis die ‘encounter’ hier heeft, is dezelfde als in ‘encounter-groep’, alleen wordt het hier los van het woord ‘groep’ gebruikt, om aan te geven dat het gaat om een algemene vorm van relatie die niet beperkt is tot een bepaald soort groep.

De encounter-groep is voortgekomen uit de T-groep (T = training) die in 1947 door de National Training Laboratories is ontwikkeld. De T-groep was oorspronkelijk vooral gericht op het groepsproces, dat wil zeggen op de fasen die een groep in haar ontwikkeling doormaakt, op de groepsrollen, op de verschillende vormen van leiderschap, en op het proces van de besluitvorming.

Na ongeveer vijf jaar ging de T-groep meer aandacht besteden aan de individuele dynamiek. Men gebruikte de term “sensitivity-training’ voor deze ontwikkeling, die haar begin vond in Californië, maar men gebruikte deze naam ook voor de oorspronkelijke T-groep. De term ‘encounter-groep’, of ‘fundamentele encounter-groep’ zoals Carl Rogers die noemt, houdt meer verband met de vooral persoon-gerichte T-groep, namelijk de groep waarin het individu centraal staat. De ‘open encounter-groep’ heeft dezelfde grootte als een encountergroep, heeft tot doel de groei van de persoonlijkheid en de realisering van alle mogelijkheden die de mens in zich heeft, en laat voldoende ruimte voor talloze andere soorten activiteiten wanneer deze bevorderlijk lijken voor het bereiken van de gestelde doelen.

‘Open’ heeft hier meer dan één betekenis. Ten eerste betekent het dat de encounter open staat voor alle soorten van methoden. Men maakt gebruik van elk soort benadering die nuttig lijkt en verwerkt deze in de structuur van de encounter. Dit is bijvoorbeeld al gebeurd met de dramatische methoden, de fantasie-methoden, de hypnose, de non-verbale methoden, de meditatie, mystieke methoden, massage, de sensorische bewustmaking, en een grote verscheidenheid van methoden waarin het lichaam en de energie een rol spelen. ‘Open’ impliceert ook dat de methode voortdurend verandert en zich ontwikkelt. De groepen die we op het ogenblik leiden, verlopen totaal anders dan die van het vorig jaar of die van het komende jaar. Met ‘open’ wordt ook het fundamentele element van de methode onderstreept, namelijk openhartigheid en eerlijkheid. Dit alles vormt de onmisbare grondslag waarop de rest gebouwd is.