In december 1945 werd in de Noordegyptische woestijn bij het plaatsje Nag Hammadi een verbijsterende vondst gedaan. Een Arabische boer stuitte er op een aardewerken kruik waarin zich 52 beschreven papyrusbladen bevonden. Toen, na vele avonturen, deze manuscripten in handen van geleerden kwamen, bleken zij te dateren uit de eerste eeuwen van de christelijke jaartelling en evangeliën en andere geheime teksten van de gnostici te bevatten. Het beroemd geworden 'Evangelie van Thomas' is uit deze verzameling teksten afkomstig.

Gnosis en gnostiek staan tegenwoordig sterk in de belangstelling. In haar veelgeprezen boek De gnostische evangeliën laat de Amerikaanse godsdienstwetenschapper Elaine Pagels overtuigend zien dat de gnostiek veel meer was dan een protestbeweging binnen het vroege christendom. Het gaat daarbij juist om een fundamenteel religieus perspectief, waarin het religieuze heil niet zozeer wordt gezien als een verlossing van buitenaf, maar als een verlichting van binnenuit. Er bestaat dan ook veel verwantschap tussen de gnostiek en moderne vormen van spirituele psychotherapie.

Prof. Elaine Pagels publiceerde eerder in vakbladen over de gnostiek en maakt deel uit van het onderzoeksteam dat de Nag Hammadi-teksten bestudeert. Voor De gnostische evangeliën kreeg zij zowel de American Book Award als de prijs van de National Book Critics Circie.