In 1609 werd het bestaansrecht erkend van de Republiek der Verenigde Nederlanden, een onbedoeld voortvloeisel van de Nederlandse Opstand. Zodra in dat jaar het Twaalfjarig Bestand met Spanje een feit was, braken in de jonge Republiek tal van tegenstellingen uit. Nauwelijks waren deze bedwongen, of de oorlog met Spanje werd hervat omdat het Bestand in 1621 afliep. De strijd eindigde in 1648 met de Vrede van Munster, waarbij de Republiek haar definitieve erkenning verwierf. En terwiji de oorlog in alle hevigheid woedde, beleefden de Verenigde Provinciën hun Gouden Eeuw, het toppunt van hun bloei op economisch en cultureel gebied. Hoe moeten de tegenstellingen tijdens het Twaalfjarig Bestand worden verklaard? Hoe slaagden de Nederlanders er ondanks hun felle conflicten toch in, hun uiteindelijke erkenning te bevechten? En hoe valt de grote bloei van de Lage Landen te rijmen met de voortdurende oorlogstoestand. Op deze intrigerende vragen geeft De bruid in de schuit aan de hand van de huidige stand van het wetenschappelijk onderzoek een zo leesbaar mogelijk antwoord. Mede door de meer dan 250 illustraties, kaarten en tekeningen ontstaat een beeld van deze boeiende periode uit onze vaderlandse geschiedenis. Daarbij wordt herhaaldelijk aandacht besteed aan de internationale ontwikkelingen, en aan het optreden van allerlei groeperingen die in die geschiedenis een rol spelen. De bruid in de schuit is in zijn opzet een directe voortzetting van De kogel door de kerk? Het boek opent met een overzicht van het tweede deel van de Tachtigjarige Oorlog, de gebeurtenissen tussen 1609 en 1650. Daarna wordt de aandacht geconcentreerd op de economische, sociaal-culturele en godsdienstige toestand omstreeks 1650. Door de opzet is het mogelijk de situatie van 1650 te vergelijken met die van 1609 waarmee het eerste deel afsloot, en na te gaan welke structurele en incidentele ontwikkelingen tot veranderingen leidden en wat juist ongewijzigd bleef.

'As de Bruyt is in de schuyt, soo sijn de beloften uit'. Het eerste deel van deze zegswijze is letterlijk toepasbaar op de plechtigheid in 1642 waarbij het uithuwelijken werd bevestigd van de Engelse prinses Mary Stuart aan de prins van Oranje, de latere Willem II. Figuurlijk betekent De bruid in de schuit: de buit is binnen. Het lot van de Republiek is in 1648 definitief beklonken.