Max Havelaar
Het handschrift
Multatuli

Max Havelaar eindelijk verkrijgbaar in zijn meest oorspronkelijke vorm

‘Lieve hart mijn boek is af, mijn boek is af!’schreef Multatuli op 13 oktober 1859. Hij had zojuist de laatste hand gelegd aan het manuscript van zijn roman Max Havelaar. Vervolgens schreef hij het in het net over. Via een omweg kwam dit netafschrift terecht bij advocaat en schrijver Jacob van Lennep, die in Max Havelaar onmiddellijk een meesterwerk herkende. Maar hij zag ook dat het vol politieke haken en ogen stond. Van Lennep kocht de kopijrechten van Multatuli en bewerkte – verminkte – het handschrift vervolgens naar hartenlust. Met rode pen vulde hij aan en haalde hij weg.

Toen de eerste druk in mei 1860 verscheen, was de angel uit het oorspronkelijke verhaal gehaald. Persoons- en plaatsnamen waren vervangen door puntjes en het boek was in hoofdstukken ingedeeld. Pas bij de vierde druk werd de tekst min of meer in zijn oorspronkelijke vorm hersteld door Multatuli zelf. Maar het netschrift zou hij nooit meer in handen krijgen. Dat dook pas in 1910 weer op bij de herdenking van de vijftigste verjaardag van het boek. In 1948 werd de onbewerkte tekst uit het handschrift voor het eerst gepubliceerd.

Max Havelaar - het handschrift biedt niet alleen een schitterende reproductie van het handschrift op basis van hoogwaardige scans, die elke krul, komma en doorhaling van Multatuli en Van Lennep in detail laten zien. U ontvangt ook een uitgebreide toelichting op de ontstaansgeschiedenis van Max Havelaar, die een fascinerende blik biedt op de werkwijze van Multatuli, de rode pen van Van Lennep, de politieke gevoeligheden van die tijd en andere literair-historische aspecten van de Nachtwacht van onze literatuur.

- 248 pagina’s facsimile netschrift met twee inlegvelvellen & 80 pagina’s toelichting
- facsimile en aparte toelichting samen in een cassette
- 20 x 32 cm
- grafisch ontwerp Piet Gerards Ontwerpers

Het origineel bevindt zich in de collectie van de UvA, Bijzondere Collecties.
In samenwerking met het Multatuli Genootschap en de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam.

De toelichting op het handschrift is geschreven door Dik van der Meulen, Tom Böhm, Jos Biemans, Chantal Keijsper en Garmt Stuiveling. De eindredactie was in handen van Dik van der Meulen, met dank aan Annemarie Kets. Coördinator van het project was Jos van Waterschoot.

'Terwijl ik wrijvend en knipperend mijn ogen weer aan de praat probeer te krijgen, zie ik hem ineens zitten: Douwes Dekker in zijn Brusselse zolderkamer, verblind van inspanning zijn grote boek kopiërend. Ik voel zijn moeheid en zijn verlangen om dat hele ellendige rotboek nu eindelijk in het net te krijgen. En ik meen zelfs te voelen hoe het "waait en togt" door het gebroken raam in zijn kamer. Ik voel me, kortom, bijna fysiek één worden met de schrijver. Een historische sensatie, inderdaad, die je iets leert over de immense drang van Multatuli om de Havelaar te maken. Dit boek moest geschreven worden door alle pijn heen - ook de fysieke. Zo geeft het manuscript je ook iets om een nachtje over te slapen, tot je ogen de volgende morgen weer in staat zijn de strijd met het handschrift aan te gaan. Want deze letters moeten gelezen worden.' - Arjen Fortuin in NRC Handelsblad.

'Het hanschrift is verkleurd door de tijd... en vraagt nu van de lezer geduld en een scherpe blik... En toch zal ieder die Multatuli bewondert, de reproductie willen hebben. Als het zichtbaar verslag van de ontstaansgeschiedenis van een meesterwerk...

Schrijver, handschrift, uitgaven krijgen alle een zeer gedegen behandeling. De biograaf van Multatuli, Dik van de Meulen, schreef samen met Tom Böhm, vice-voorzitter van het Multatuli Genootschap, een uitstekende biografische inleiding. Jos Biemans, conservator handschriften aan de Universiteit van Amsterdam, beschrijft werkelijk uitputtend het handschrift. Ik was vergeten dat Multatuli zelf in het nethandschrift nog correcties en wijzigingen heeft aangebracht.

Ik beschouw deze uitgave als een hommage aan Garmt Stuiveling en Geert van Oorschot, de misschien wel grootste gelovigen uit de Multatuli-parochie.' - Kees Fens in de Volkskrant.

'Advocaat en schrijver Jacob van Lennep herkende er onmiddellijk een meesterwerk in, maar deinsde ook terug voor de politieke gevoeligheid. Toch kocht hij de kopijrechten en bewerkte Multatuli's taal en teken naar eigen inzicht en welbevinden. Hoe nu: Multatuli onder curatele zoniet voogdijschap van Van Lennep? Vandaag zouden we zeggen dat Van Lennep ons de Max Havelaar heeft bezorgd.' - Arend Evenhuis in Trouw.

'Dit boek laat Max Havelaar zien zoals Eduard Douwes Dekker het in oktober 1859 voltooide.'

BIJ DE FOTO'S

HET DRUKKEN VAN DE REPRODUCTIE VAN HET
HANDSCHRIFT BIJ DRUKKERIJ LECTURIS TE EINDHOVEN

1. De gedrukte proefpagina wordt vergeleken met het origineel door
Chantal Keijsper, Jos van Waterschoot en de drukker.

2. De lithograaf bewerkt de bestanden van de gescande pagina's zodat zij
zo veel mogelijk het origineel benaderen.

3. Vergelijking van het origineel met de proefdruk.