Het debat over de Tweede Wereldoorlog lijkt meer dan ooit te leven. Auteurs van rang en reputatie, zoals Chris van de Heijden Grijs verleden en Nanda van der Zee Om erger te voorkomen namen geducht stelling in een aantal heikele kwesties. Dick Verkijk (1929) heeft de bezettingsperiode zeer bewust mee gemaakt en neemt in dit boek stelling tegen de wijze waarop historici de houding van het Nederlandse volk beoordelen. Zijn toenemende irritatie bracht Dick Verkijk er toe het in zijn boek op te nemen voor de 6, 5 miljoen Nederlanders die zich niet meer kunnen verdedigen en tot troost van de 1,7 miljoen 79 tot 80 jarigen en de ongeveer een half miljoen ouderen die de oorlog zeer bewust meemaakten. Verkijk rekent in zijn geheel eigen en directe stijl op mathematische wijze af met de stelling dat 'de Nederlanders' tot 1942 maar zo'n beetje hebben aangelummeld en pas tot enig verzet kwam toen de geallieerden eind dat jaar en begin 1943 overwinningen begonnen te boeken. In dit boek laat Dick Verkijk aan hand van veel voorbeelden zien dat die zogenaamd slap ë~ Nederlanders heel wat kordater waren dan vaak wordt aangenomen. Zo noemde de SD al in december 1942 de actie Winterhulp een fiasco, zegden 465.000 leden hun lidmaatschap op van de vakbond toen NSBer Woudenberg de scepter zwaaide en was er geen belangstelling voor de in 1942 opgerichte nationaal-socialistische vakbomd. Ook wijst Verkijk op de letterlijke strijdlust van menig vaderlander, die op straat het aan de stok kreeg met NSBers. Volgens Verkijk was er geen sprake van een stille 'vloek' zoals Van der Heijden meent maar lieten honderdduizenden Nederlanders zeer zichtbaar en actief blijken dat zij het NS-regime principieel afwezen.
Vanuit deze visie is het volgens Verkijk onwaardig het oorlogverleden als 'grijs' te betitelen, ook daar waar het de jodenvervolging aangaat. Dick Verkijk toont onweerlegbaar aan dat er geen sprake van was dat 'de Nederlanders' hun joodse landgenoten in de steek hebben gelaten. Dit is een pamflet in de waarachtige betekenis van het woord, een discussie van grote impact!