Wanneer is iets literatuur? Is literatuur wel 'iets'? Of is het niets -- niets anders, wel te verstaan, dan een naam die we geven aan uiteenlopende verschijnselen waartussen hoogstens wat vage overeenkomsten bestaan? Want hoe vaak zijn we het niet oneens over de vraag wat wél en wat geen literatuur mag heten? Daar staat echter tegenover dat de criteria op grond waarvan de één de tekst wel en de ander diezelfde tekst niet tot de literatuur rekent, dezelfde zijn. Literatuur lijkt dus eerder een eigenschap te zijn van iets dat lezers met een tekst kunnen, dan van de tekst zelf. Maar wat is dan die `tekst zélf'? Wat is een tekst zonder lezers of toehoorders? Kan literatuurwetenschap iets anders zijn dan de wetenschap van een, wellicht bijzondere, vorm van schrijven en spreken, van lezen en luisteren? Het zijn dit soort vragen die in het worden gesteld en beantwoord.

Literaire cultuur is een nieuwe inleiding in de literatuurwetenschap. Het Handboek biedt geen volledig historisch overzicht, maar een uitgewerkt systematisch kader. Dit kader stelt de lezer in staat het enorm uitgestrekte en veelzijdige terrein van het literatuurwetenschappelijk onderzoek te ordenen en te doorkruisen.

Het geboden kader is tekentheoretisch, d.w.z. dat literatuur beschouwd wordt als een proces van betekenisgeving. Literatuur is in dit boek niet in eerste instantie iets waar mensen naar kijken en luisteren, maar waar ze méé naar het leven kijken en luisteren - literatuur is het maken van voorstellingen van het leven. Deze literaire voorstellingen zijn handelingen, en wie literatuur bestudeert, bestudeert dan ook een bepaalde vorm van gedrag: de literaire cultuur. De inzichten die de literatuurwetenschap heeft verworven worden hier gepresenteerd door middel van een theorie van dit literaire gedrag.