In Meesterlijke Middeleeuwen zien topstukken van de West-Europese boekverluchting het daglicht. Vele miniaturen zijn nooit eerder getoond of gepubliceerd. Wereldvermaarde specialisten zorgen bovendien voor sublieme toelichting, onmisbaar om de ‘miniaturentaal’ te begrijpen. Hoe werken woord en beeld samen? Wie zijn de gebruikers van de handschriften? Waarover wil de middeleeuwer lezen? Dit indrukwekkende geschenkboek verenigt boeiende visies met een onovertroffen, kleurrijke uitvoering. Een nieuwe beleving van zeven eeuwen miniatuurkunst. Een intense kijk- en leeservaring.
Van Karel tot Karel
De miniaturengalerij begint in het jaar 800, wanneer Karel de Grote tot keizer is gekroond. Onder zijn regering bloeit de productie van luxueuze handschriften. In 1475, twee jaar voor de dood van Karel de Stoute, hebben gedrukte boeken de fakkel stilaan overgenomen.
Beeld en woord, een lust voor oog en geest
Kopiisten kopiëren niet alleen teksten. Ze verluchten hun handschrift met schitterende illustraties. Minutieuze tekeningen groeien uit sierlijke taaltekens: tussen beide bestaat een intieme band. Een opengeslagen handschrift met miniaturen is een lust voor het oog, maar ook voedsel voor de geest. Al kijkend en lezend kan de middeleeuwer – evenals wie dit kunstboek in de hand heeft – even ontsnappen aan het dagelijkse leven en de onzichtbare, spirituele werkelijkheid verkennen.
Verlokkende illustraties
Meesterlijke Middeleeuwen opent een schatkist boordevol nooit geziene pareltjes van miniatuurkunst. De miniaturen schitteren als brandglazen in de zon. Rood en blauw brengen gloed en temper. Goud is het goddelijke licht dat het handschrift binnenvalt. Versierde initialen nemen het voortouw. Ze voorspellen oogverblindende landschappen, visioenen en oorlogstaferelen. In de marges ranken bladeren en bloemen, bevolkt met mensen, dieren en monsters. Deze rijkelijke illustraties blijven de kijker-lezer tot op vandaag verlokken.
Voor wie een boek?
Aanvankelijk niet meer dan ruwe materie, wordt het perkament bewerkt tot bewaarder van goddelijke en koninklijke boodschappen. De Kerk gebruikt prachtige Latijnse misboeken, adellijke vrouwen verlustigen zich in rijkversierde allegorieën, hoogwaardigheidsbekleders dromen weg bij fraaie gebedsboeken. En de burgers? Hun leerhonger brengt een manuscriptenstroom in de volkstaal op gang. Gaandeweg kan de stedeling boeken uitlenen, bespreken, herlezen en geliefde passages markeren. Met een boek is de middeleeuwer een leven lang bezig.
Boeken verraden de mentaliteit
Waarover wil de middeleeuwer lezen? Wat beroert hem? Waarom legt hij collecties aan? Aan het hof van Karel de Grote worden manuscripten koortsachtig geschapen en verzameld in een bibliotheek, onontbeerlijk voor de keizerlijke status. Rond het jaar 1000, als het Karolingische rijk is uiteengevallen, geven abdijen de toon aan: de miniatuurkunst wordt ‘hemels’. Met de groei van steden ruimt die ‘hemel’ plaats voor burgerlijke realiteitszin. Deze handschriftengalerij verraadt de evolutie van het intellectuele leven. Een unieke bron voor onze kennis van de middeleeuwse mentaliteit.
Totaal nieuw meesterwerk
Meesterlijke Middeleeuwen brengt de meest kostbare en kwetsbare manuscripten van over de hele wereld samen in een totaal nieuw meesterwerk. Waar Maurits Smeyers’ Vlaamse Miniaturen vooral focust op de evolutie van de miniatuurkunst, werpt dit Meesterlijke Middeleeuwen een licht op het gebruik en de gebruikers van het middeleeuwse boek. Een echte openbaring.