Na de val van de Muur werd het 'einde van de utopie' uitgeroepen. De ineenstorting van het communisme werd onthaald als de overwinning van de liberale democratie. De lokroep van de ideale samenleving leek daarmee definitief verstomd. Maar is dat wel zo? Is de utopie niet nog steeds onder ons? En is dat dan een kans of een gevaar? Om dergelijke vragen te beantwoorden onderzoekt Utopie. Utopisch denken, doen en bouwen in de twintigste eeuw de wederwaardigheden van de utopie in de voorbije eeuw.

De utopie, het geloof in een radicaal andere en betere samenleving, drukte een beslissende stempel op de recente geschiedenis. Revolutionaire politici, avant-gardistische kunstenaars, sociaal bewogen architecten - velen meenden de sprong te kunnen maken naar een wereld van voorspoed en vrede. Steeds werden deze pogingen het Paradijs op aarde te vestigen vergezeld van kritiek. Utopie. Utopisch denken, doen en bouwen in de twintigste eeuw werpt nieuw licht op de historische werking van de utopie. Nazisme en communisme, de twee politieke utopieën die een geslaagde machtsgreep deden, komen vanzelfsprekend aan bod. Zo ook de verhouding tussen utopie, oorlog en vrede. Daarnaast is er veel aandacht voor twintigste-eeuwse architectuur en stedenbouw: het domein bij uitstek waar de utopische verbeelding gestalte kreeg, in bouw- en sloopwoede, in Tuindorp of Communehuis, in glas en beton.

Auteurs uit binnen- en buitenland leverden een bijdrage aan dit dertiende Jaarboek van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie: historici, politiek filosofen, kunst- en architectuurhistorici, architecten, planologen. Zo geeft deze rijk geïllustreerde bundel een veelzijdig beeld van de twintigste-eeuwse utopie die - het krachteloze dromen voorbij - steden bouwde en geschiedenis maakte.