Voel je bij het afscheid van een collega ook wel eens intuïtief de teleurstelling van de vertrekker als niemand het aandurft om hem of haar uitgebreid toe te spreken en lof toe te zwaaien? Had je niet graag opgestaan en gesproken… als je het maar zou kunnen en durven? Je tong verloren hebben voor een klein of groot publiek kan een frustrerende handicap zijn. Een woord van dank uitspreken bij de begrafenis van een goede vriend zal je minder zwaar vallen als je de zekerheid van een passende toespraak in je binnenzak draagt.
Dit boekje is een hulpmiddel om die toespraak te maken of te verbeteren. Het gaat in op de belangrijkste bouwstenen ervoor, geeft een antwoord op de vraag waar je je materiaal kunt vergaren en hoe je je woorden kunt structureren en stofferen. Daarnaast biedt het vele voorbeelden, die een eerste handreiking kunnen zijn, maar die vooral willen uitnodigen jouw creativiteit te gebruiken om gelijksoortige composities te maken.
Een beperking tot hoofdzaken was de opgave. Voor stilistische salto’s en acrobatiek moet men te rade gaan bij andere leermeesters. Wat onze toespraken wel willen laten zien, is de noodzaak van een elementaire structuur om de toehoorders te kunnen behagen, te ontroeren, te doen schaterlachen of tussen uitersten heen en weer te slingeren. Want spreken, zegt het spreekwoord, is zilver, maar er zijn van die momenten dat het ook aanvoelt als bladgoud.

Ed Landman (1955) is neerlandicus, auteur en directeur van Hogeschooltaal.nl

Piet van Sterkenburg (1942) is neerlandicus en auteur van verschillende boeken over taal, onder andere van 'Een kleine taal met een grote stem: Hedendaagse Nederlands'.