Een algemeen aanvaard uitgangspunt is dat het staatsen bestuursrecht geldt als één rechtsgebied. Desalniettemin worden het staatsrecht en het bestuursrecht in deze reeks in afzonderlijke delen behandeld. Gangbare rechtsdogmatische en pragmatische overwegingen liggen ten grondslag aan de spreiding van onderwerpen over de twee delen. Voorzover relevant zullen in deze Boom Basics Bestuursrecht enige raakvlakken met het privaatrecht en het strafrecht aan de orde komen.

Het Nederlands bestuursrecht is van oudsher gegrondvest op bijzondere bestuurswetten. Voor uitleg van de term ‘bijzonder’ wordt verwezen naar de definitie van Ten Berge en Michiels: ‘een samenhangend stelsel van wetten, regelingen, bestuursbesluiten en jurisprudentie met betrekking tot een onderdeel van overheidszorg’. In de twintigste eeuw, met name na de Tweede Wereldoorlog, maakte het bestuursrecht een snelle groei door, vooral vanwege de toegenomen overheidsinvloed (verzorgingsstaat), zoals deze vorm kreeg binnen de rechtsstaatgedachte (wetmatigheid van bestuur en effectieve rechtsbescherming)}: de sociale rechtsstaat.

Deze Boom Basics gaat over het algemeen bestuursrecht. Sinds 1994 zijn belangrijke delen van het algemeen bestuursrecht gecodificeerd in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Onderdelen van algemeen bestuursrecht zijn de juridische verschijnselen en processen die voorheen de talrijke bijzondere bestuurswetten met elkaar gemeen hadden. Het gaat met name om de definities, beginselen en voorschiuften voor beslunevorming en rechtsbescherming. De bijzondere bestuursweegeving komt slechts zijdelings aan bod ten behoeve van een beter begrip of een allustr atie van het algemeen bestuursrecht.

1 Plaatsbepaling en definitie bestuursrecht

Met de Haan c.s. definiëren wij het bestuursrecht als ‘het recht voor het besturen door de overheid, maar ook het recht dat uit dit bestuur ontstaat en dat tegen dit besturen kan worden ingezet’:

— Recht voor het bestuur: normering van het bestuursoptreden.

— Recht van het bestuur: nadere regelgeving, beleidsregels, concrete bestuursbesluiten.

— Recht tegen het bestuur: biedt burger waarborgen tegen bestuursoptreden in de zin van openbaarheid, inspraak, schadevergoeding, bezwaar en beroep. Het overheidsbestuur is gericht op de behartiging van het algemeen belang. Wat in concreto tot het algemeen belang hoort, valt moeilijk aan te geven en dit wordt in beginsel door de politiek bepaald. Evenwel speelt ook het recht hierin een rol. Zo bevat de Grondwet (Gw) een aantal sociale grondrechten. Voor de realisering hiervan moet de overheid zorgdragen, onder meer door het stellen van wettelijke regels (art. 18-23 Gw). Daarenboven wijst de Gw een aantal onderwerpen expliciet aan als behorende tot het algemeen belang, zoals de belastingheffing (art. 104 Gw).

Het onderscheid politiek-bestuur is niet eenduidig, want beide sferen zijn sterk met elkaar verweven. Zo is het bestuur niet altijd dienstbaar en ondergeschikt aan het politieke gezag ter uitvoering van wetgeving. Niet zelden zijn de rollen omgedraaid en vormt wetgeving de uitvoering van het op departemencaal niveau bepaalde overheidsbeleid. Dan weer valt het bestuur gedeeltelijk samen met het politiek gezag, met name op decentraal ní3 veau (provincies, gemeenten). B 2 Algemeen en bijzonder bestuursrecht ) Bijzondere bestuurswetten

Het materiële bestuursrecht wordt gevormd door talrijke bijzondere bestuurswetten, hun uitvoeringsvoorschriften en verordeningen van decentrale lichamen. Het gaat hierbij om rechten en ) plichten voor de burgers enerzijds en bevoegdheden en verplichtingen van bestuursorganen anderzijds. B e Zeven grote terreinen van bijzonder bestuursrecht zijn:

— openbare orde en veiligheid;

— ruimtelijk bestuursrecht en milieurecht; ) — economisch bestuursrecht;

— sociaal bestuursrecht; | — cultureel bestuursrecht;

— medisch bestuursrecht; |

___fiscaal bestuursrecht.

peslvoorkomende afkortingen van eùl ee sijzon: ere »estuurswetten. 3 AWR Algemene wet inzake rijksbelastingen WAO Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering 3 Wm Wet milieubeheer WRO Wet op de Ruimtelijke Ordening