Universiteitsgeschiedenissen handelen doorgaans over het dienen van de wetenschap. Hoogleraren, het in gebruik nemen van nieuwe gebouwen, bestuurlijke besluiten komen ter sprake, studentenzaken nauwelijks. Maar in de jaren 1940-1945 zijn het juist de studenten, waarnaar de aandacht moet gaan.

Toen de bezetter in november 1940 Joden hun universitaire aanstellingen ontnam, riep de student Wim Eggink indachtig de zinspreuk van de Utrechtse universiteit Sol iustitiae illustra nos (Zonne der gerechtigheid vervul ons) op tot een staking. Die kwam er niet. Maar de onrust schudde wel gewetens wakker. In 1941 waren er al veel tekenen dat de Utrechtse studenten zich niet neerlegden bij wat er gaande was. De Duitsers achtten het zelfs nodig studentenverenigingen te verbieden. De in 1942 begonnen deportatie van Joden stimuleerde tot Jodenhulp. Er ontstond een organisatie die Joodse kinderen in pleeggezinnen onderbracht. De verzetsgeest brak definitief door met het in brand steken van de studentenadministratie ten gevolge van een bericht over de inschakeling van studenten voor de Arbeitseinsatz. In 1943 kwam het onderwijs stil te liggen, omdat veruit de meeste studenten weigerden een loyaliteitsverklaring te tekenen. Utrechtse studenten richtten De Bezige Bij op, een illegale uitgeverij. De Engelandvaarder Bob van der Stok werd een gevierd oorlogsvlieger. Enzovoort.

Het Utrechtse universitaire verzet, 1940-1945. `Heb je Kafka gelezen?’ beschrijft alle aspecten van het verzetswerk dat Utrechtse studenten en ook stafleden verrichtten.