Het geluid van een sterke stem

Aan de “Vaders” van de ethische theologie Daniël Chantepie de la Saussaye Sr. en Johannes Hermanus Gunning Jr. werd in het verleden een studie gewijd. Aan de ethischen van de tweede generatie - de “jong- ethischen” - viel deze eer nog niet te beurt.

In de reeks van de jong-ethischen neemt de Haagse predikant J.H. Gerretsen een geheel eigen plaats in. “Hij had zeker een goed professor kunnen zijn” aldus Gerretsen’s leerling G. van der Leeuw.

Aan Gerretsen werd en wordt nog geregeld - na zijn heengaan in 1923 - in ons land aandacht besteed, doch meestal incidenteel. Veelal blijft het bij het citeren van significante gedachten uit zijn werken of preken.

Wij kennen slechts drietheologen, die een summier licht wierpen op Gerretsen’s theologie t.t. ds.J.G.W. Goedhard, dr.G.Ph. Scheers en prof.dr. Golterman. J.G.W. Goedhard eerde zijn leermeester posthuum met een “schets” van diens theologie. Daarenboven publiceerde hij met A.R. Rutgers in 1925 een belangwekkende “Keur van overdenkingen uit de nalatenschap van dr. J.H. Gerretsen”.

De onderhavige studie beoogt - om met G. van der Leeuw te spreken - “het geluid van deze sterke stem” in onze dagen nog eens te laten weerklinken. Wij willen daarbij niet uit het oog verliezen, dat Gerretsen’s theologie zeer nauw met zijn persoon verbonden is.

Gerretsen’s stijl is zeer bondig, reden, waarom wij hem in het vervolg breed zullen citeren. Als “terminus ad quem” houden wij het jaar 1916 aan, het jaar, waarin Gerretsen instortte. Wij willen trachten op fenomenologisch-genetische wijze Gerretsen op zijn weg te volgen. Er is in zijn denken een voortdurende beweging en het geheel van zijn oeuvre kenmerkt zich door een wonderbare organische samenhang.