De interpretaties en manipulaties die de Uilenspiegel-figuur door de eeuwen heen heeft ondergaan zijn van de meest uiteenlopende aard. Bij Charles De Coster is hij een Franstalige, antiklerikale en progressief liberale held. Later wordt aan de andere kant van het spectrum een katholiekflamingantische en zelfs reactionair-nationalistische Uilenspiegel gecreëerd. Maar Uilenspiegel was al een volksheld lang voor De Coster zijn meesterwerk schreef De pre-De Costeriaanse Uilenspiegel uit de verschillende versies van een 15de eeuws volksboek is een subversieve schelm, die aanknopingspunten bood voor de liberale en communistisch-anarchistische Tijl-versies.
Marnix Beyen onderzoekt in dit essay hoe een motief dat zijn voornaamste voedingsbodem vond in een boek van een Franstalige, Belgischgezinde en antiklerikale auteur zo'n belangrijke plaats kon verwerven binnen het Vlaams-nationalistische discours. Het blijkt dat het boek van De Coster de kiemen in zich droeg voor de nationalistische Tijl. Uilenspiegel staat dan voor de perfecte combinatie van historiciteit en anti-historiciteit die in sterke mate het romantisch-nationalistisch spreken over het verleden kenmerkte, uitgebeeld in het eeuwige principe Tijl tegenover de concrete werkelijkheid Lamme, een symboliek die tot vandaag doorwerkt.