De katholieke kerk in Nederland maakte in de eerste helft van de twintigste eeuw een sterke groei door. Hoe kon het gebeuren dat binnen tien jaar, tussen 1960 en 1970, deze groei weer helemaal verloren ging?

"Al zijn wij katholiek, wij zijn Nederlanders" zoekt een verklaring voor deze ontwikkeling. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van de rational choice theorie, die in Amerika sinds de jaren tachtig op religie en religieuze organisaties wordt toegepast.

Deze theorie gaat ervan uit dat mensen beloningen zoeken en kosten proberen te vermijden. Hun betrokkenheid bij een religieuze organisatie is daarom nauw verbonden met de inspanningen van de organisatie zélf: ze moet waardevolle beloningen aanbieden en een alternatief bieden aan de samenleving.

De geschiedenis van de katholieke kerk in Nederland laat zien dat zij in de periode van hoge betrokkenheid (1870-1960) in een hoge spanning met de omgeving stond en waardevolle beloningen aanbood, en dat in de tijd van lage betrokkenheid (sinds 1960) de spanning en de waarde van de beloningen daalden.

In deze studie wordt de rational choice-theorie besproken en getoetst op zijn bruikbaarheid voor de Nederlandse situatie. De uitkomst is verrassend: de kerk zou meer 'sektarisch' moeten zijn en zich minder moeten aanpassen aan de moderne tijd om meer betrokkenheid bij haar leden op te wekken.

Erik Sengers (1971) studeerde politicologie, sociale wetenschappen en theologie aan de Universiteit van Amsterdam en de Katholieke Theologische Universiteit. Deze studie is het resultaat van zijn promotie-onderzoek.