De monding van Schelde, Maas en Rijn vormt de kern van het gebied dat wij de Nederlanden noemen. Deze moerassige delta van weleer maakte de Lage Landen lange tijd tot een verre, verlaten uithoek. Pas toen de zee niet langer een onoverkomelijke barrière vormde en handel en zeevaart tot grote bloei kwamen, ontwikkelden de Nederlanden zich tot een welvarende regio met een centrale positie in Europa en de wereld. Aan het einde van de middeleeuwen kwam er in de Nederlandse gewesten een proces van eenwording op gang. Deze ontwikkeling kwam echter tot stilstand toen de band tussen de noordelijke gewesten en de Habsburgers als gevolg van de Nederlandse Opstand werd verbroken. Maar ondanks de staatkundige tweedeling tussen Noord en Zuid, die met een korte onderbreking in de jaren 1815-1830 tot op de dag van vandaag voortduurt, vertonen de Nederlanden in velerlei opzicht zulke sterke overeenkomsten dat een integrale beschrijving van hun verleden voor de hand ligt.