Dagboek 1953-1969

Het Dagboek van Witold Gombrowicz (1904-1969) kan worden gezien als het hoofdwerk van zijn tweede creatieve periode, waarin tevens de romans de romans De Pornografie en Kosmos werden geschreven. Het reikt van 1953, toen Gombrowicz nog aan de Poolse Bank in Buenos Aires werkte, tot aan zijn laatste jaren in Europa, 1963-1969.Gombrowicz schreef zijn Dagboek o.a. om zichzelf te verklaren, om zijn opvattingen over de tussenmenselijke mechnismen en de maskerade van de onrijpheid ook op andere dan fictionele wijze reliëf te geven. Pas in zijn Dagboek maakt hij zowel zichzelf als zijn lezers de implicaties van zijn literatuur bewust, een hoogstpersoonlijke filosofie die tot dan toe binnen zijn verhalen, romans en toneelstukken besloten was gebleven. Maar naast vele pagina's die betrekking hebben op eigen leven en werk, komt ook zijn houding tegenover Polen en Argentinië, Parijs en Berlijn uitgebreid aan bod, zijn ambivalente houding tegenover de kunst, het marxisme van Mascolo, het katholicisme van Simone Weil, het moralisme van Camus, het existentialisme van Sartre en natuurlijk het werk van zijn landgenoten Milosz en Schulz.Centraal staat in het Dagboek de verbeten strijd om het recht op individualiteit tegenover alle de enkeling bedreigende 'ismen' en collectieven. Het lezen van Gombrowicz' Dagboek betekent voor de lezer een voortdurende kritische toetsing van eigen vanzelfsprekendheden en conformismen. Als zodanig is het een werk dat op eigenzinnige maar daardoor juist indringende wijze ook een impliciet pleidooi is voor de waardigheid van de enkele mens.Gombrowicz' Dagboek is niet een minder essentieel aanhangsel bij zijn 'eigenlijke' werk, maar neemt integendeel binnen dat werk een centrale positie in.