Nederland verandert de laatste jaren in een steeds hogertempo. Dat maakt het zinvol terug te kijken naar deweg die is afgelegd. Het geeft gevoel van richting enhelpt verder te gaan.Maar wat zien we eigenlijk als we terugblikken? Sommigenzien in het verleden van Nederland een kaarsrechte weg – vanafde Batavieren, naar de Opstand en de Gouden Eeuw en naaralles waarin een klein land groot kan zijn. Anderen zien slechts‘zwarte bladzijden’: religieuze onderdrukking, slavenhandel,achterstelling van de vrouw en uitbuiting van het proletariaat.Het boek Verleden van Nederland laat zien hoe bochtig de wegis geweest. De richting werd soms door toeval ingegeven, danweer door noodzaak ingeslagen. Internationale, revolutionaireontwikkelingen maakten een einde aan trage perioden. Somsliep Nederland voorop in de wereld, dan weer raakte hethopeloos achterop.