Twee pijlers. Het wankele evenwicht in de democratische rechtsstaat

Waarom mogen politici de besluiten nemen die zij nemen? Op grond waarvan mag een rechter een uitspraak doen met grote politieke gevolgen? En met welk mandaat neemt een centrale bankier maatregelen, die rechtstreekse gevolgen hebben voor de welvaartsdeling in een land?

De democratische rechtsstaat is gebaseerd op twee pijlers. Een electorale pijler, waarin politieke partijen, parlement en regering handelen op basis van een kiezersmandaat. En een niet-electorale pijler, waarin niet-gekozen overheidsinstellingen als de rechterlijke macht, centrale banken en andere autoriteiten besluiten nemen die veel mensen raken. Als het goed is houden die pijlers elkaar in evenwicht met het oog op het welzijn van het volk. Maar functioneren zij nog wel goed? En is de verhouding tussen die twee pijlers nog wel in balans?

In dit boek over de Nederlandse politiek wordt eerst nagegaan wat onder het volk moet worden verstaan. Vervolgens komen de instituties in beide pijlers aan bod: van hun historische oorsprong tot hun huidige functioneren in een internationale context. Stuiten die instituties inmiddels niet op de grenzen van hun legitimiteit? En wat betekent dat voor de democratische rechtsstaat?

Ruud Koole is politicoloog, historicus en emeritus hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit Leiden. Hij was daarnaast onder meer voorzitter van de PvdA, lid van de Staatscommissie Parlementair Stelsel en is lid van de Eerste Kamer.