Met De strategie van de aanpassing sluit Willem Otterspeer zijn magnum opus over de geschiedenis van ’s lands oudste en bekendste universiteit af. Liet hij de Leidse universiteit in het derde deel achter op een hoogtepunt in haar bestaan, nu moet hij haar achterlaten in grote twijfel aan zichzelf. Heeft de universiteit nog wel een eigen identiteit? Zijn de middelpuntvliedende krachten van wetenschap en specialisatie niet veel groter dan de bindende krachten van geleerdheid en traditie? Toch is dit het verhaal van de grote triomfen van de natuurwetenschap (Lorentz en Zeeman, Kamerlingh Onnes en Einthoven), van de humaniora (Snouck Hurgronje en Huizinga) en van de rechtsgeleerdheid (Van Vollenhoven en Meijers). Van de Nobelprijzen en van de meesterwerken, en van ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en studentenleven die hun sporen tot in de huidige tijd trekken. Een universiteit is een instelling die leeft in de mensen die haar maken en in de tijd die haar omgeeft. Zelfvertrouwen en twijfel, hoop en verlangen zijn de emoties die haar vorm bepalen. De strategie van de aanpassing is het vierde en laatste deel van Willem Otterspeers Groepsportret met Dame.
Willem Otterspeer is emeritus hoogleraar universiteitsgeschiedenis te Leiden. Hij schreef biografieën van Bolland, Huizinga en W.F. Hermans. Voor zijn werk kreeg hij de Dr. Wijnaendts Francken-prijs, de Biografieprijs en de Eurekaprijs.